thrust reverser

• reverserlar, ozellikle son yillarda karbon diskli frenlerin yayginlasmasi ile birlikte, daha az kullanilmaya baslanmistir. ozellikle uygun hava kosullarinda ve mesafe sorunu olmayan pistlerde motorlarin omrunu azaltmamak icin kullanilmayabilir. ancak bazi operatorler her kosulda reverser kullanimini sart kostuklarindan oturu, sartlar ne olursa olsun pilot iniste reverser kullanmak zorunda kalabilir.
  
  genelde reverserlarin iki asamasi vardir; idle reverse ve full reverse.
  
  cogu iniste idle reverse kullanilir. bu durumda motor idle takatini surdururken (yaklasik %20-%30 -bu deger motor tipine, hava kosullarina, yukseklige gore degisebilir-) emilen hava ters yone yonlendirilir. idle reverse kullanmak ses regulasyonu, yakit tasarrufu ve motor omru acisindan daha yararlidir. full reverse de ise motorlara tam takat verilerek (bkz: spool up) yonu degistirilen hava akisinin maksimum duzeyde seyretmesi saglanir. full reverse durma mesafesini kisaltmasina ragmen motor omrunu azaltacagi, sarsintiya ve gurultuye neden olacagi icin zorunlu haller disinda tercih edilmez.
  
  her iki reverse isleminde de gecerli olan kural, yaklasik 60knots ve altinda reverser larin kapatilmasidir. bu islemin sebebi hizin dusmesi ile birlikte motorun kendi egzoz gazini emmesini ve motor cekirdegine zarar vermesini onlemektir. zaten hizin dusmesi ile birlikte reverser larin verimi azalmaya baslar.
  
  bazi reverser tasarimlari, yukarida ki kurallara uymayi gerektirmez. clamshell ya da bucket reverserlar cogunlukla eski ucaklarda (b737-200adv, b727 vb...) mdxx serilerinde (md83,88,89,90) ve ozel is jetlerinde kullanilir. (gulfstream) bu reverserlar nisbeten daha karmasik yapida ancak daha verimli ve kullanim alani daha genistir. ornegin cascade yani gunumuzde sikca kullanilan (b737,757,767,777,747 a310,320,330,340,380) reverserlar icin olumcul olabilecek powerback islemi, yani ucagi sadece reverserlarini kullanarak geri hareket ettirme islemi, clamshell reverserlar icin problem cikarmaz. ayrica clamshell reverserlara sahip ucaklar taxi yaparken hizlarini sabit tutmak icin bazen tek bir reverserini kullanabilirler. clamshell reverser kullanimini bambaska bir boyuta cikaran ise kimi rus ucaklarinin short final da ya da touchdown a az bir sure kala reverserlarini havada acarak yavaslamalaridir.