fine structure constant

• bu sayiyi birtakim onemli sabitlerin degerlerinin zamanla degisip degismedigini olcmekte kullaniyorlarmis. birimsiz olmasi da bu yuzden onemli.
  
  parasini vermemek icin barnes and noble'un bir kanepesine cokup okudugum dergilerin birinde guzel bir ornek vardi. ornegin, evrenin temel sabitlerindeki degisimi gozlemek icin bir duzenek kurdunuz ve bir degeri olcmeye calisiyorsunuz. bu kadar ince farklari ortaya cikaracak bir duzenege sahip olsaniz dahi, o duzenegin kendisi de ayni degisikliklere tabi oldugundan degisim olsa da bunu goremeyeceksiniz. yani, arttigini dusundugum bir atomun capini olcerken, kullandigim cetvelin de boyu buyuyorsa bir degisiklik goremeyecegim. o yuzden birimsiz parametreler kullanmak daha saglikli.
  
  isin zorlugunu anlamak icin, sozkonusu sabitin, son 6-12 milyar yil icinde milyonda 6 oraninda degistigini iddia edenlere kulak vermek yeterli. yani 10 milyar yilda milyonda 6'lik bir degisimi, surada 5-10 senelik bir incelemeden gozleyebilecek alet edevata gerek var ki bu kabaca trilyonda 6lik bir degisimi gormek demek. ustelik bu buyuk bir degisim sayiliyor ve bunu kabul etmeyenler de var.
  
  su fizikcilere gidip, "sizin isiniz de zor be abi" dememek icin kendimi nasil zor tutuyorum belli degil. ha, ben bu deneyler yapilirken orada miydim, hayir.