parmenides

• özellikle platon'un tümeller yani idealar ile tikeller yani görünenler dünyası arasındaki ilişkiyi yetersiz bir şekilde açıkladığı ve bunun da ötesine geçemediği gibi söylemler, bu uzun parmenides diyaloğunun önemsenmemesinden ileri gelir.platon' un temel yapıtı olan devletin, ki orta dönem yapıtlarındandır, içindeki fikirlerin platon' un zaten kendisi tarafından parmenides diyaloğunda sorgulandığı görülmektedir.bu da onu yapılan acımasız eleştirilerin şiddettinin haksızlığını ortaya koyar.aristoteles bile hocasını birçok yerde övmesine rağmen idealar ve nesneler arasındaki ilişkiyle ilgili olarak onu şiddetli biçimde eleştirir.fakat şurası kesindir ki, aristoteles parmenides adlı yapıttan habersiz yazmıştır bunları.bu daha sonra filologlar ve felsefeciler arasındaki uzun tartışmalardan sonra kesin olarak kabul edilmiştir.çünkü aristoteles yapıtlarında bu eserden hiç bahsetmez.
  
  bunun yanısıra özellikle plotinos' un mistik dizgesi, ki hen adlı bire ve onun taşmasına dayalıdır, platon' un çok yanlış bağlamlara oturtulmasına yol açmış ve tek tanrıılı dinler sürekli olarak platon' u kendi bağlamları için kullanmıştır.ruh göçü ve anımsama gibi kavramlar, ki mitoslar içinde anlatılır, dinler tarafından abartılmış ve platon özellikle ortaçağda hristiyanlar tarafından aziz ilan edilmiştir...platon' un yolunun bu olmadığı açıktır, parmenides diyaloğu da bir olanın doğasını, nesnelerle etkileşimini konu alır.çeşitli durumlar arka arkaya sorgulanır.ve en sonunda şu cümle ile biter :
  
  " bir ister olsun ister olmasın : bir' in kendisi ve öteki nesneler açısından kendi ilişkilerine göre ve karşılıklı ilişkilerine göre ; hepsi her şekilde olur ve öyle olmazlar, öyle görünürler ve öyle görünmezler."
  
  (aslında platon' dan uzunca zaman sonra ortaçağda boethius kavramların tanrıyı anlatmakta yetersiz kalacağını vurgularken onun sonsuz olduğunu ama insan sonsuzunun tanrısal sonsuzdan farklı olduğunu, bu anlamda bu anlatımın hem geçerli olacağını hem olmayacağını belirtir.platon' un buradaki çelişkili gibi görünen anlatımına bu açıdan bakmak ilginç olabilir.)
  
  diyalogdan bazı alıntılarla devam etmek gerekirse :
  
  birinci sav : eğer bir birse
  
  eğer bir bir olacaksa, ne bütün olacak ne de parça olacaktır; çünkü bütün olsa parçalardan oluşması gerekecek, artık bir olmayacak, parça olsa bütünün parçası olacak ve gene bir olmayacaktır.parçası yoksa ne başı ne sonu ne de ortası olacaktır.başı sonu olmadığına göre sonsuz olacaktır.biçimi de olmayacaktır çünkü yuvarlak ya da düz olsa parçaları olması gerekir.kendi içinde ya da başka bir şeyin içinde olamaz, çünkü bir şeyin içinde olsa kendini saran başka bişeyin içinde olması gerekecek ve artık bir olmayacak; kendi kendisinin içine olsa, bir' in kendisi hem kendini kuşatacak hem de bu kendini kuşatan şeyin içinde olacaktır, bu ise olanaksızdır; çünkü bir nesne aynı anda hem etkin hem de edilgin olarak bulunamaz.öyleyse bir ne kendi içindedir ne de bir başka şeyin içinde, o zaman hiçbir yerde değildir.böylece onun devinmesi de olanaksızdır, duradurması da.çünkü devinme yer değiştirme ya da biçim değiştirme yoluyla olur.oysa bir, biçim değiştirirse kendi kendinden başka bir şey olması gerekecek, bu durumda artık bir olmayacaktır.yer değiştirme açısından bakıldığında iki tür yer değiştirme söz konusudur.ya kendi ekseni etrafında dönmesi ya da bir yerden başka bir yere gitmesi gerekir.kendi ekseni etrafında dönebilmesi için ortası olması gerekir, oysa onun ortası yoktur.yer değiştirerek de devinemez çünkü onun bir şey içinde olamayacağı kanıtlanmıştır.böyle bir şeyin oluşması da olanaksızdır, çünkü bir şeyin içinde oluşsa, onun ne içinde ne de dışında olacaktır; aynı anda bir şeyin hem içinde hem de dışında olsa parçaları olması gerekecektir, oysa bir' in parçaları yoktur.demek ki bir yerde oluşması olanaksızdır.hangi tür devinim açısından ele alınırsa alınsın, devinimsiz olduğuna göre ve bir şeyin içine ya da kendinin içinde olmadığına göre, o neredeyse orada da olamaz.öyleyse bir hiçbir zaman aynı yerde değildir.hiçbir zaman aynı yerde olmayan bir şey olduğuna göre, duraduran bir şey de değildir.o halde ne devinir ne de duradurur...
  (bu böyle sürüp gidiyor)
  
  ve en sonunda bir bir olarak kabul edildiğinde şu sonuçlar ortaya çıkıyor :
  
  "bir bütün değildir, parça değildir, başı, sonu, ortası yoktur, sonsuzdur, devinmez, sınırsızdır, biçimsizdir, hiçbir yerde değildir, kendi kendisinin içinde ya da başka bir şeyin içinde değildir.olmak ya da oluşmaktan da pay almadığına göre bir, varlıktan pay alamaz, yani yoktur.olmayan bir şey konusunda da bir şey söylenemez, onun adı olmaz.demek ki bir bir olarak kabul edildiğinde kendini yok etmekte, bu ise platon' a mantıklı görünmektedir..."
  
  burada dinlerin bir bir olandır cümlesi de çürütülmüş görünmektedir, en azından platon hiç de onlar tarafından anlatıldığı ve kullanıldığı gibi bir filozof değildir...
  
  bu arada bu diyalog platon' un geç dönem yapıtlarındandır.