çerkes reşit

• yunanlarla yaşamayı cana minnet bilen, venizelos’la diz dize oturabileceğini söyleyen 150’liklerden biri.
  
  22 aralık 1920’de ankara’da vilayet konağı’nda atatürk ile bazı milletvekillerinin ethem konusunda yaptıkları toplantıda şöyle diyor:
  
  “hâlâ düzenli ordular yapmak gibi boş hülyalar peşinde misiniz? hâlâ bu kurmay beylerle mi gavuru kovacağınızı zannediyorsunuz? bu anadolu hareketine iştirak ettiğimize hata etmişiz! bu yüzden bizim yüz binlerce liralık çiftliklerimiz, servet ve samanımız, düşman tarafında kaldı. benim ne zorum vardı da geleyim, buralarda sonunda bu hale getirilecek işler için uğraşıp durayım. zaten vatan ne kelimedir ki? vatan namına bana ıran da birdir, turan da. ben nerede olsa pekala oturabilir ve yaşayabilirim. daha açık söyleyeyim. ben venizelos’la da pekala diz dize oturabilir adamım.” (yunus nadi, ankara’nın ilk günleri, istanbul, 1955, s. 73)
  
  şark-ı karib çerkezleri temin-i hukuk cemiyeti 1922 yılı mart ayında balıkesir’de düzenlediği kongreden sonra bir bildiri yayımlıyor. manisa milletvekili olarak kendisinin de imzası bulunan bildiride şöyle deniyor:
  
  “yüzyılın vahşi ve barbar türkleri ile yaşamaktansa medeni milletlerden olan yunanlarla yaşamayı cana minnet biliriz. büyük yunan devletinin himayesi altında türklerden intikam alacağız.” (kemal özer, kurtuluş savaşı’nda gönen, balıkesir, 1964)
  
  diğer 150'liklerle birlikte ülkeden çıkarılacağı günler öncesinde, yunan makamlarına yazdığı sitem dolu yazıda şöyle diyor:
  
  "yunan ordusunun küçük asya seferinde bizler, sizlerin yanında yer aldık ve kuvvetlerinizin düzenli geri çekilişini destekledik. tarihin kritik anında bir halkın kurtuluşu, küçük bir azınlığa tabidir.
  gelecekte türk küstahlığının yok edilmesi biz çerkesler'in (bu kısım okunmuyor) ve kaderi olup olmayacağı bilinmemektedir. türk hükümeti’nin politikaları, çerkesler’in yurtseverliğinden kaynaklanan duruşları ile yunanlılar'ı birleştirdi. türk hükümeti'nin bizleri yok etmek üzere hareket eden politikası katiyen kabul edilemez. bizim sizden birşey talep etmeye hakkımız yok, ancak göz ardı edilmemiz de kabul edilemez. sayın bakan, bizim güvenliğimiz sizin elinizdedir. reşit, eski saruhan mebusu” (emrah cilasun, baki ilk selam çerkes ethem, belge yayınları, istanbul 2004, s. 117)