fren mesafesi

• fren mesafesi temelde dört ana faktör ile ilgilidir:
  
  • sürücünün algı süresi
  • sürücünün tepki süresi
  • aracın tepki süresi
  • aracın fren yeteneği
  
  bu faktörleri alt başlıklarda inceleyecek olursak:
  
  • sürücünün algı süresi
  
  sürücünün frenleme ihtiyacını hissettiği süredir. yolun ortasına bir çocuğun fırladığını farketme, ve bu durumu farkettikten sonra frene basmaya karar verme arasında geçen süreye algı süresi denir. algı süreleri yaşa ve kişiye göre değişir. genç ve dikkatli insanların algı süreleri yaşlı ve dikkatsiz insanlara göre daha düşüktür. bununla birlikte algı süresi hızla da birlikte değişir. aracın hızı arttıkça algı süresi uzar. algı süresinin sabit kaldığı durumda dahi hızın artması fren mesafesini uzatacaktır, fakat hız arttıkça algı süresi sabit kalmamakta artmaktadır (bkz: çifte bela).
  
  • sürücünün tepki süresi
  
  sürücünün frene basmaya karar verdikten frene basmasına kadar geçen süredir. sürücünün tepki süresi araç ile de ilgilidir. otomatik şanzımanlı arabalarda sürücünün sadece frene basması yeterliyken, manuel şanzımanlı arabalarda sürücüler hem debriyaj hem de frene basmaya yatkındır. fren pedalının boyutu, pedallar arası uzaklık, kullanıcının oturduğu konumun rahatlığı, varsa topuklu/topuksuz ayakkabı seçimi sürücünün tepki verebilme süresini arttırabilir/azaltabilir.
  
  • aracın tepki süresi
  
  pedala basıldıktan sonra aracın frenlemeye başlaması için geçen süredir. günümüzden bazı araç üreticileri fren destek sistemleri ile daha düşük tepki süreleri yakalamaya çalışmaktadırlar. fren pedalının başında bir boşluk olması, veya panik frende aracın yeterli fren basıncı hissedememesi; fren tepkisinin de düşük kalmasına sebep olabilmektedir.
  
  • aracın fren yeteneği
  
  bütün araçların fren yetenekleri farklıdır. bu konu da bir kaç alt başlık altında incelenir:
  
  • aracın fren sistemi
  • lastik basınçları
  • lastik deseni ve yüzey malzemesi
  • araç ağırlığı
  • aracın süspansiyon sistemi
  • yolun yüzey malzemesi
  • yolun maruz kaldığı hava koşulları
  • yol eyimi
  • rüzgar hızı ve yönü
  
  alt başlıkları inceleyecek olursak:
  
  • aracın fren sistemi
  
  frenlerin kampana/disk mi olduğu, disklerin seramik olması, hava/su soğutmalı olması gibi konular önemlidir. disk frenler frenleme mesafesini kısaltır. seramik ve soğutmalı diskler yüksek hızlarda, uzun süren frenlemelerde aynı fren gücünün sürekli olarak uygulanabilmesini, ve ekipmanın aynı fren direncini uygulayabilmesini sağlar. elektronik fren gücü dağıtım sistemleri ile fren gücü dört tekerlek üzerinde ayrı ayrı optimal durma mesafesini yakalamak için dağıtılabilir. tekerleklerin kilitlenmelerini önleyen frenleme sistemleri ile aracın frenleme boyunca kendi yol çizgisinden çıkmaması ve sürücünün kontrolünü kaybetmemesi sağlanır. araçların fren sistemleri, fren mesafelerini dramatik olarak etkiler.
  
  • lastik basınçları
  
  araç lastiklerinin hem kış hem yaz koşullarında lastik yüzeylerini yol ile tam temasda bulunduracak basınçta bulunmaları, aşırı veya az şişirilmemeleri gerekmektedir. düşük lastik basınçları lastiğin yüzey temasını azaltabilir, yüksek basınçlar lastiğin frenlemede bütünlüğünün bozulma ihtimalini arttırır.
  
  • lastik deseni ve yüzey malzemesi
  
  bazı lastikler daha düşük sürtünme ve daha yüksek hızlar, bazı lastikler ise daha üstün tutuş ve kısa fren mesafeleri için tasarlanırlar. frenleme esnasında lastik zemin ile deseninin imkan verdiği ölçüde temasta bulunabilir. lastik yüzey malzemelerinin yumuşaklığı ve zemin ile sürtünmeyi arttırıcı olması frenleme mesafesini kısaltır. lastiklerin ebatları frenleme mesafelerinde önemli yer tutar. daha kalın lastikler daha yüksek frenleme ve daha kısa duruş mesafeleri sağlarlar, daha ince lastikler ise daha uzun duruş mesafelerine yol açarlar.
  
  • araç ağırlığı
  
  araç ağırlığı fren mesafesini etkileyen bir unsurdur, araçların hem süspansiyonları, hem de lastikleri araçların sadece ve sadece üretici tarafından belirtilen istihap haddi dahilinde güvenli frenleme yapabilmelerini garanti eder. istihap haddinin ötesinde yüklenilen araçların frenleme performansları düşer. aynı aracın yüksüz sürümü yüklü sürümünden kısa sürede durmaktadır. araç ağırlığı arttıkça frenleme mesafesi de artar.
  
  • aracın süspansiyon sistemi
  
  aracın süspansiyon sisteminin sertliği/yumuşaklığı, yüksek baskıya dayanıklılığı fren mesafesini doğrudan etkiler. frenleme anında aracın ağırlık merkezinin olabildiğince frenleme anından önceki haline yakın tutulması görevi süspansiyon sisteminin görevidir. her frende öne yatan bir aracın arka tekerleklerindeki baskı azalacak, bu tekerleklerin fren gücü düşecek ve aracın frenleme süresi ve duruş mesafesi artacaktır.
  
  • yolun yüzey malzemesi
  
  yolun yüzey malzemesi sürtünmeyi doğrudan etkiler. daha yüksek sürtünme sağlayan yol malzemeleri frenlemeye olumlu etki eder. yolun yüzeyinin metreler ilerledikçe aynı yapıyı koruması da lastiklerin ve frenlemenin sağlığı açısından önemlidir.
  
  • yolun maruz kaldığı hava koşulları
  
  yolun sıcaklığı/soğukluğu, ıslak/kuru olması, üzerinde toz bulunması/bulunmaması frenleme mesafesini arttırır veya azaltır. sıcak, kuru, ve tozsuz bir yol frenleme mesafesini düşürürken, soğuk veya ıslak, yahut tozlu yollar frenleme mesafesini olumsuz etkiler.
  
  • yol eyimi
  
  yol eyimi frenleme mesafesini doğrudan etkiler. yokuş yukarı frenleme mesafeleri azalırken, yokuş aşağı frenleme mesafeleri artar.
  
  • rüzgar hızı ve yönü
  
  aracın hareketine ters esen rüzgarlar frenleme mesafesini düşürürken, araç ile aynı yönde hareket eden rüzgar frenleme mesafesini uzatır.
  
  http://www.nhtsa.dot.gov/cars/testing/brakes/ adresinde, national highway traffic safety administration'ın 1998 yılında yapmış olduğu çeşitli ve kapsamlı testleri inceleyerek kullanıcılar bu konuda gerçek test verilerine ulaşabilirler.
  
  kimse bilmediği konularda konuşmak zorunda değil. konu hakkında tek bildiğiniz lisede öğrendiğiniz bir kaç formül ve muhabbet ettiğiniz taksicinin yumurtladığı laflarsa, basitçe susun. insanları yanlış bilgilendirmeyin.