lawrence ferlinghetti

• adına bir entari giresim geldi.. klâsik bir solcu hezeyanıdır "muhalif olmak için doğanlar" isimli cep kitabını yanlarından ayırmamak. e tabi kendisi, kankaları allen ginsberg ve jack kerouac'tan daha radikal sayılırdı, altmışlı yıllarda birçok muhalif politik hareketlere girişmişti "vietnem nerede?" şiirini yazmıştı..
  
  "baudrillard özentisi" olduğum zaman (şimdi rica ederim "ne alaka?" demeyin uzuuun hikaye) keşfetmiştim onu. baudrillard'ı sevemedik lâkin lawrence ferlinghetti'yi sevdik, saydık -özellikle "onun" (yani "her") isimli romanını okuyunca.. o yüzden bir şeyler karalayalım dedik, ama -belli başlı beat şiirlerini de çeviren- b.h. ergen, türkçe kaynak olarak onu iyi bir şekilde anlatmış. ben de bildiklerimi tazeledim, bilmediklerimi de yeni öğrendim. 2001'de -kaos gl'de- yayınlanan yazıdan biraz alıntılayalım:
  
  "lawrence san fransisko'ya göç etti, burada peter martin ile birlikte "city lights" (charlie chaplin'in bir filminden esinle) adlı bir dergi çıkarmaya başladı. kısa süre sonra, ikisi ofislerinin altında bir kitapçı dükkanı açtılar ve kitapçıya derginin ismini verdiler. dergi ikinci katta çalışmaya devam etti. bugün dünyadaki en ünlü kitapevlerinden biri olan city lights kitapevi, hâlâ ilk açıldığı yerde durmaktadır. city lights, onun sorumluluğunda, allen ginsberg'in "howl and other poems" (uluma ve başka şiirler) ve frank o'hara'nın "lunch poems" (öğle yemeği şiirleri) gibi önemli kitapları bastı. allen ginsberg'in "howl (uluma)"sını yayınlayan ilk yayıncı oydu. aslında, "howl" yayınlandıktan sonra, ferlinghetti açık saçık ve ahlaka aykırı yazıları bilerek ve isteyerek basma ve yayma suçundan dava edildi. daha sonra bütün iddialardan suçsuz bulundu. "howl"un yayınlanmasını izleyen müstehcenlik davasının hikayesini anlattığı "horn on howl"u yazdı. belki de, bu dava ginsberg'in ve diğer beat şairlerinin tanınmasına aracılık etmiştir.
  
  ferlinghetti beat kuşağının en önemli şiirlerini yayınlamakla kalmamış, belki de en güzel örneklerini yazmıştır. ferlinghetti'nin kendi şiirleri birçoklarınca "a coney island of the mind," (aklımdaki coney island) (coney island, new york'un brooklyn ilçesinin güneyinde yer alan bir eğlence merkezi) adıyla 1958'de çıkardığı bir şiir kitabının devamı olarak düşünülür. bu kitap bugün tüm dünyada bir milyonun üzerinde baskıya ulaşmış olmasına karşın, hâlâ türkçe'ye çevrilmemiştir. son kitabı "a far rockaway of the heart"'ın ilk baskısı 1997'de allen ginsberg'in ölümünden sonra yapılmıştır. kitap nancy peters ve allen ginsberg'e ithaf edilmiş, ginsberg'le aralarında geç yaşlarda ortaya çıkan anlaşmazlıklara işaret edercesine "eğer isterse" diye eklemek de unutulmamıştır. ünlü şiirleri arasında din üzerine siyasi yorumların yer aldığı "sometime during eternity" (sonsuzlukta bir zaman), en yakın arkadaşı olan köpeği homer ferlinghetti'den esinlenerek yazdığı "dog" (köpek), "autobiography," "tentative description of a dinner to promote the impeachment of president eisenhower" (başkan eisenhover'ın suçlamasını desteklemek için verilen ziyafeti betimleme denemesi), "one thousand fearful words for fidel castro" (fidel castro için korku dolu bin sözcük), "where is wietnam?" (vietnem nerede?) sayılabilir. şiir sanatı," "fidel castro için korku dolu bin sözcük," "goya'nın büyük sahnelerinden," ve "o" adlı şiirleri, ferid edgü/orhan duru çevirisiyle, allen ginsberg'in biri kitaba adını veren yedi şiiriyle birlikte amerika adıyla 1976 ve 1985'te ada yayıncılık, 1998'de altıkırkbeş yayın tarafından basıldı.
  
  ferlinghetti'nin şiirleri kolayca anlaşılır ve insana yakın gelen şiirlerdir. temalarını anlatırken günlük dili kullanmayı seçmiştir. şiirlerinde sıklıkla amerika'daki toplumsal sorunlara değinir. topluma dışardan bakan biri gibi kaleme aldığı şiirlerinde, aslında geleceğe yönelik umutlarını dile getirmektedir. ferlinghetti beat'ler içinde en fazla siyasete ağırlık verenlerden biridir. ferlinghetti'yi bir politik aktivist olarak tanımlamak yanlış olmaz. şiir serüveni amerika'nın 1960, 1970, 1980 ve 1990'lardaki siyasi tarihini yansıtmaktadır. ancak "aktif"liği sadece özgürlükçü nedenlere dayanır. pasifist bilincini kısmen, savaş zamanında nagasaki'ye atom bombası atılmasından altı hafta sonra bu kente gönderilmesini de içeren yaşantılarıyla açıklamaktadır.
  
  lawrence ferlinghetti'nin eserleri arasında onüç şiir kitabı, ikisi roman beş düzyazı, iki oyun kitabı ile prevert ve pasolini'den yaptığı iki çeviri yer almaktadır. hâlâ sahibi olduğu city lights kitapevi yüzlerce kitap basmıştır. bütün bunlar, lawrence ferlinghetti'yi amerikan beat edebiyatı'na katkıda bulunan en önemli kişilerden biri yapmıştır.
  
  lawrence ferlinghetti 1999'da san fransisko kentinin ilk "poet laureate"i, yani önemli olayları yazmakla görevli paye verilmiş şairi olarak atandı. san fransisko belediye başkanı tarafından verilen bu paye, eskiden saray şairlerine verildiğinden ferlinghetti, bu ünvanı kabul ettiği için eleştirilere uğradıysa da, bu ünvanı "halkın poet laurete'i" olduğu gerekçesiyle savundu.
  
  24 mart'ta 82 yaşına girecek olan lawrence ferlinghetti san fransisko'da yaşamını sürdürmektedir. san francisco cronicle adlı günlük gazetenin aylık çıkardığı "the san francisco cronicle book review" ekinde "poetry as news" adlı köşesinde yazılar yazmaktadır. "
  
  kaynak: b.h. ergen, "beat kuşağı yaşıyor", kaos gl, sayı 7, mart-nisan-mayıs 2001
  http://www.kaosgl.com/dergi/2001/sayi07/0734.html