trofim denisoviç lisenko

• teorileri ile (çoğu biyolog, özellikle mendelin genetiği tarafından kabul edilen olguların çoğunu reddeden) 1930'lardan 1960'lara kadar sovyetler birliği'ndeki tarımsal ve biyolojik temelleri derinden felakete sürüklemiş kişi. lysenko'nun teorileri, türlerin dönüşümü ile ilgilidir. yeterli bilimsel temeli olmayan bir zihniyetle, genç bitkilerin, belirli bir çevrede türünün diğerleriyle rekabet halinde olmadığı zaman ve kümeler halinde ekildiklerinde, birçoğunun türlerin iyiliği için kendilerini feda edeceğini ve çok azının hayatta kalacağını iddia etmiştir. bu, komünist rejimin kolektivist ideolojisine paraleldir denilebilir. bundan etkilenen stalin, iklim değişikliği yapmak ve bölgeyi tarım için daha iyi hale getirmek için güney sovyetler’in çayırlarında, geniş ormanlık alanlarda çok çetin şartlarda dikimler yapmayı emretti. sonuçlar, çiftçiler için felaketti. dolayısıyla tarımı mahvetmiş oldu. lisenko ayrıca bir türün diğer türlere hızlı bir şekilde dönüşebileceğini iddia etti (darwin’in evrim teorisine tamamen karşı bir anlayış) ve bir bitki hayatta kalmak için çok zor ve çetin bir ortamda yaşıyorsa, bu bitkiden ve tohumlardan ortama daha iyi adapte olabilen ve daha güçlü bir türün gelişmesi mümkündür anlayışı ile yola çıkmıştır. birçok bilim adamı, kendi teorilerini destekleyen sözde deneysel gözlemlere sahip olduklarını iddia ederek çalışmalarını destekledi; bunun sebebi olarak, hükümetin kendileri üzerindeki büyük baskıları azaltması ve lisenko'nun teorilerini desteklemeleri durumunda çalışma koşullarında iyileşmeler olacağını düşünmeleri gösterilebilir. o dönemde bu görüşlere karşı çıkan bilim adamları da elbette mevcuttu; ancak bir çoğu ya pozisyonlarından edildiler ya da çok daha kötü bir kadere maruz bırakıldılar. açık ve dürüst eleştiri yapmalarına hiç bir zaman izin verilmedi.
  
  mendel genetiğini reddeden trofim lysenko, ivan michurin'in hibridizasyon ve edinilen özelliklerin kalıtsallığı hakkındaki teorilerini destekleyen bir rus tarımcı ve biyologdu. kendi görüşlerinin tanıtımı ve diğer bilim adamlarının itibarını kaybetmesi için düzenlediği psödososyal hareket olan lysenkoizm terimini kullandı.
  
  lysenko, deneysel araştırma çabalarında özellikle ürün verimini arttırmak için stalin tarafından desteklendi.
  
  onun çalışmaları, 1920'lerde stalin'in yönetimindeki çiftliklerin zorla kolektifleştirilmesinden kaynaklanan kıtlıklara son vermek isteyen komünist parti'nin dikkatini çekti. 1930'da odessa'daki ukrayna seçim ve genetik enstitüsü'ne transfer oldu ve daha büyük ölçekli araştırmalar yürütmek için ona bir laboratuar sağlandı. hızla rus bahçıvan ivan michurin'in fikirlerinin etkisine girdi. lysenko kalıtımın kromozomal temelini reddetti ve çevrenin kalıtsal özellikleri etkilediğini belirten ekolojik “besin teorisi” ni lamarckian bir bakış açısıyla yarattı. örneğin, tohumlar sadece bir kez dondurulur ve böylelikle daha sonra nesiller boyunca daha hızlı büyüyüp, gelişeceklerdir.
  
  stalin 1953'te öldüğünde, lysenko yeni lider nikita khrushchev tarafından desteklendi. ancak, daha fazla ana akım sovyet bilim adamı ortaya çıktı ve sonunda üç bilim adamı, pyotr kapitsa, vitaly ginzburg ve yakov borisovich zel’dovich, lysenko'nun eserlerini ve iddialarını çiğneyen bir çalışma sundular. ayrıca, lysenko'nun onu eleştiriden korumak için politik etkilerden nasıl yararlandığını açıkladılar.
  
  trofim denisoviç lisenko 1976'da, 78 yaşında moskova'da hayatını kaybetti. lysenkoism terimini; yani bilimin politik amaçlarla kötüye kullanılmasını tarihe kazandırmış oldu.
  
  kaynaklar: https://www.springer.com/gp/book/9783319271668
  https://www.famousscientists.org/trofim-lysenko/
  
  ayrıca (bkz: lysenkoism)