yeşilırmak

• ilkçağda iris, osmanlılar döneminde eskil ırmağı adıyla anılan yeşilırmak; türkiye’nin karadenize dökülen akarsuları arasında kızılırmak ve sakaryadan sonra en uzun üçüncü ırmağıdır. uzunluğu 519 km yeşilırmak’ın başlangıç kolu sayılan tozanlı çayı, suşehri’nin (sivas) güney batısında kösedağ’ın 2.801 m yükseltili batı yamaçlarından doğar. batıya doğru dar ve derin bir vadi boyunca akar. almus baraj gölünün ardından yaklaşık 12km uzunluğundaki dar alemdar boğazı’na girir. bu boğazdan çıktıktan sonra omala ovası’nda kuzeyden çilkari deresi’ni alır ve hafifçe güney batıya kıvrılır. köprübaşı yöresinde kentin içinden geçerek güneyden gelen behzat deresi ile birleşir. bu kesimde tokat suyu olarak da anılır .
  kazanova ile turhal arasında katmerkaya boğazını aşar ve batıdan zile çayını alır turhal’ı geçince yaklaşık 50 km uzunluğundaki dar ve derin çengel boğazına girer. sivas- samsun demir yolunun vadisini izlemeye başladığı kesimde önce batı, sonra kuzeybatı ve daha sonrada kuzeydoğu yönünde akarak bir büklüm oluşturur. amasya’nın 18 km güneyinde batıdan çekerek çayını alır. çekerek çayı kavşağından sonra yeşilırmak olarak adlandırılır. amasya kentinin içinden dar bir vadiyle geçerken batı – doğu doğrultusunu alır. amasya’nın hemen kuzeyinde ırmağa ladik ve suluovadan gelen tersakan çayı katılır. tersakan çayı kavşağında kuzeydoğuya yönelen yeşilırmak taşova’ya yaklaşırken yeniden batı – doğu doğrultusunda akmaya başlar. taşova’nın doğusunda en uzun kolu kelkit çayıyla bileşir. bu kavşakta kuzeybatıya dönerek bir büklüm oluşturduktan sonra kuzey yönünden akmaya başlar. ormanlarla kaplı canik dağlarını derin vadilerle yararak geçtiği bu kesimde hasan uğurlu ve suat uğurlu baraj gölleri yer alır. suat uğurlu barajından sonra çarşamba ovasına ulaşır. ardından çarşamba ilçesinin ortasından geçer ve taşıdığı alüvyonları yığarak bir delta oluşturur. çarşamba ovasının kuzeydoğu ucunda yer alan civa burnundan karadeniz’e dökülür.