turquerie

• batı'da türk kültürünün moda olduğu akıma verilen isim.
  
  bahsi geçen dönem 15 ila 18.nci asrı kapsar. akımın tam da bu dönemde başlaması, ticaretin gelişmesi sebebiyledir. daha sağlam, daha uzağa gidebilen gemiler ve ticaret yollarında sükûnetin (daha doğrusu sulh) eskiye nazaran daha fazla olması, eskiden lüks sayılan egzotik eşya ve gıdaların daha fazla insanın temin edebileceği şeyler olmasını sağlamıştır. avrupa'da orta sınıf mensubu insanlar şarktan gelen malları almaya gayret ediyorlardı. zira bu bir statü işareti idi.
  
  elbette turquerie akımını başlatan yegâne âmil ticaretin gelişmesi değil. aynı dönemde devlet-i aliyye-i muhammediyye imparatorluk vasfına bürünmüş, avrupa'da avusturya'ya kadar fütuhat yapmış, bahr-i sefîd etrafındaki birçok memleketi ilhak etmişti. bu sebeple osmanlılar ve avrupalılar hem diplomatik, hem de ticarî mânâda daha fazla haşır neşir olmuştur.
  
  birçok alanda müslüman türk kültürünün tesiri görülmüştür. entry'nin devamında bu mevzu hakkında yazacağım, fakat entry'nin hacmini genişletmemek için kısa misaller vereceğim.
  
  moda: bir türk gibi giyinmek, ileri görüşlülüğün sembolüydü. birçok zengin ve statü sahibi kişiler türk kıyafetleri ile tablolarını çizdirmiştir. asilzâdeler balolara türk kıyafetleriyle iştirak ediyordu. işlemeli, bol, renkli, salaş giyim bu dönemde moda olmuştur.
  
  sanat: oryantalizmin ilk zuhur ettiği ve zirve yaptığı bir dönemdi. osmanlı, yani müslümanların ülkesi çok egzotik geliyordu insanlar, binbir gece masalları gibi. ressamlar istanbul ve mısır gibi müslüman ülkelerinin resmini çiziyordu.
  opera ve tiyatrolarda ise osmanlı konulu piyesler yazılıyordu. osmanlı tarihinde cereyan eden bazı hadiseler işleniyordu ekseriyetle.
  
  müzik: bu alanında fazla tesir olmamıştır çünkü avrupalılar osmanlı mûsikîsini beğenmiyordu. fakat elbette birçok kompozitör osmanlı müziğini andıran müzikleri bestelemiştir. rondo alla turca bunun en meşhur misalidir.
  
  mimarî: câmi ve diğer islâmî mabedlere benzer binalar inşa edilmiştir. islâmî esintiler taşıyan köşkler ve pavilyonlar avrupalı hükümdarların gözdesi olmuştur. ev dekorasyonu için şarktan ithal edilen eşyalar kullanılıyordu. evin bir odasını şark köşesi olarak kullanmak oldukça popülerdi.
  
  yani bir hülâsa yapmak gerekirse, ticaretin gelişmesi ve osmanlı hududlarının genişlemesi sonucu müslüman türk kültürü garba, yani avrupa'ya sirayet etmiştir. bu tıpkı günümüzde türkiye'nin avrupa ve amerika'dan kültür ithal etmesine benziyor. fakat tam tersi şekilde cereyan etmiştir.
  
  (bkz: osmanlı'yı sevenlerin osmanlı'yı sevme nedenleri) ve (bkz: türk halkının osmanlı'ya özlem duyma sebepleri) gibi başlıklar var. işte bu turquerie osmanlı'yı sevme ve özleme sebeplerinden sadece ve sadece bir tanesidir. bir zamanlar avrupa ve amerika'yı kuvveti ve kültürüyle kendine hayran eden, dünya tarihine şekil veren bir devletten bahsediyoruz ve biz bu devleti kuranların soyundan geliyoruz. daha ne olsun?
  
  eskiden bizim kültürümüz ihraç ediliyordu batı'ya. şimdi ise tam tersi, bizim mallar bu gavurlara özeniyor. batıcılık yapmadan evvel keşke azıcık tarih okusanız.