refik saydam

• samsun'a mustafa kemal'le birlikte çıkanlar arasında yer alan cumhuriyet devrimcisi, hekim.
  
  1. dünya savaşı ve istiklal harbi sonrası anadolu'yu kasıp kavuran verem, trahom, sıtma ve frengi gibi hastalıklara karşı büyük bir mücadeleyi inşa eden, sonradan makamında osman durmuş gibilerin oturmasından hicap duyulası sağlık bakanı. anadolu'yu karış karış dolaşarak dispanserler kurmuştur. bulaşıcı ve ölümcül hastalıkların kitlesel yayılışını 30lu yıllarda tümüyle durduran cumhuriyetin ilk kuşak sağlık personeline başarıyla önderlik etmiştir.
  
  kırsaldaki bu çalışmalarının yanı sıra kentlerde belediyelere ve il idarelerine hastahaneler yaptırdığı bilinmektedir.
  
  meclis'te ve çankaya'da, raporları ve aktardığı gözlemleriyle kısıtlı cumhuriyet bütçesinden mümkün olan en büyük payın sağlığa ayrılmasını sağlamıştır. ikna kabiliyeti, örgütçülüğü ve eylemciliği çok güçlü bir politikacı olarak tanınır. (1927 yılında türkiye'de 1.059 hekim -13.000 kişiye bir hekim-, 139 hemşire, 347 diplomalı ebe ve 1.036 sağlık memuru vardır. 1927 yılında hükümetin bütçesi 42 milyon lira, sağlık harcaması 2.9 milyon liradır -tüm bütçenin yüzde 6.9'u-. bugün tayyip erdoğan'ın "sağlık alanında devrim yapmakta" olduğunu iddia eden türkiye'sinde ise sağlık bütçesi genel bütçenin yüzde 2.5'ini oluşturmaktadır.)
  
  laboratuar hizmetlerini geliştirebilmek için merkez hıfzısıhha enstitüsü'nü, hekimleri halk sağlığı ve sağlık yönetimi konusunda eğitmek için hıfzısıhha okulunu kurmuştur. numune hastaneleri ve tıp fakülteleri açan, umumu hıfzısıhha kanunu başta olmak üzere bugüne değin önemli değişikliklere pek fazla uğramamış sağlık alanında pek çok temel yasayı çıkartan refik saydam; kaliteli bir sağlık hizmeti için hekim maaşlarının yeterli düzeyde belirlenmesine son derece önem vermiştir. örneğin 30lu yıllarda bir vali 60-70 lira aylık alırken, sıtma savaş hekimlerinin aylığı 100 liradan başlardı. trahom savaş örgütünü kuran dr.nuri fehmi ayberk'i, göz salgısıyla bulaşan bu illeti yoketmek için bakanlığı zamanında ayıntap'ta (gaziantep) trahom savaşını yürütecek hastahanenin başına görevlendirdiğinde istanbul'un bu ünlü göz uzmanına atatürk'ün 250 lira olan maaşının üç katı yani 750 lira maaş bağlatır. (çünkü fehmi ayberk ilk başlarda bu göreve pek sıcak bakmamıştır.)
  
  refik saydam, başbakanlığına giden süreçte chp yönetiminde ve hükümetteki etkisini sağlık alanındaki başarıları nedeniyle arttırmıştır. mustafa kemal'in sağlığını büyük ölçüde kaybedip aktif politikadan uzaklaştığı (köşkte çakallarca tümüyle kuşatıldığı) 1935 sonrası başlayan chp'nin hızla sağa savrulduğu süreçte önemli rol oynamıştır. saydam, 40 karanlığında öncülü olduğu saracoğlu hükümeti ve 44 tevkifatıyla ayyuka çıkacak bolşevik avı sürecinde de chp'nin sol kanadını tasfiye eden grupta yer alarak kannatimce çok ayıp etmiştir.
  
  9 temmuz 1942'de vefat etmiş, memlekete katkılarının yanlışlarından çok daha fazla olduğunu düşündüğüm bir devlet adamıdır.