ispanyol imparatorluğu

• yeryüzünün görmüş olduğu en güçlü ve en önemli denizaşırı imparatorluklarından birisi.
  
  öncelikle şunu belirteyim; ispanyol imparatorluğu asla bir imparator tarafından yönetilmedi. evet, ispanya kralları bir dönem kutsal roma imparatoru seçildiler ancak de facto olarak asla bir imparatorluk olmadılar. bugün imparatorluk olarak bahsetmemizin sebebi, ihtişamlarından ötürü olsa gerek...
  
  asıl konuya girelim; ispanya'nın doğuşu.
  
  bugün ispanya olarak adlandırdığımız ülke, orta çağ'da endülüs ismiyle anılırdı. müslüman arapların fethettiği ve "endülüs" ismini verdikleri bir ülkeydi. zamanla avrupa'lılar birlik olup, kendi içlerinde bölünen arapları endülüs'ten attılar.
  
  başlarda leon-kastilya-navarra krallıklarında yaşayan iber hıristiyanları, sonraları kastilya krallığı altında birleşti. kastilya'nın batısında portekiz krallığı ve doğusunda da akdeniz'de önemli mülklere sahip olan aragon krallığı bulunmaktaydı.
  
  kastilya kraliçesi isabel ile aragon kralı fernando'nun evlenmesiyle, başlarda düşman olan bu iki ülke diplomatik ve siyasi olarak birleşmiş oldu. kraliçe isabel'in kızı joana, hem kastilya hem de aragon kraliçesi olarak tâc giydi. böylece iber yarımadasında siyasi birlik sağlanmış oldu.
  
  kraliçe joana'nın hüküm sürdüğü topraklar iber yarımadası dışında; sicilya ve napoli krallıklarını da kapsamaktaydı.
  
  kraliçe joana habsburg hanedanından "güzel philippe" ile evlendi. bu evlilik bugün ispanyol imparatorluğunun doğmasındaki en büyük etkendir. çünkü habsburg hanedanına mensup olan güzel philippe, hollanda ve belçika'da hüküm sürüyordu. ayrıca güzel philippe'in babası maximillian avusturya mülklerininin sahibi olup aynı zamanda kutsal roma imparatoru'ydu.
  
  peki bu durum ne anlama geliyordu?
  
  kraliçe joana ile güzel philippe'in veliahtı, hem kastilya'nın hem aragon'un hem sicilya'nın hem napoli'nin hem hollanda'nın hem belçika'nın hem avusturya'nın hem de büyük ihtimalle kutsal roma imparatorluğu'nun veliahtıydı aynı zamanda. bunun yanında kraliçe isabel'in desteğiyle yeni kıtayı keşfeden ispanyol kaşiflerinin de katkısıyla, bütün bu saydığım topraklara yepyeni bir kıta da ekleniyordu.
  
  kraliçe joana ve güzel philippe'in en büyük oğulları belçika'da dünyaya geldi. ispanya'da büyüdü. ispanyol gibi yetişti. ve annesinin ölümüyle, i.carlos adıyla (birinci carlos) amerika topraklarının ve kastilya-aragon-sicilya-napoli krallıklarının kralı oldu. babasının ölümüyle hollanda-belçika topraklarını da yönetmeye başladı. ve nihayet dedesinin ölümüyle de avusturya arşidükü oldu. eski imparatorun yerine oy birliğiyle "roma'nın kralı ve hıristiyanların kutsal imparatoru" ünvanını da elde etti. islanyolca carlos olan ismi almanca'da "karl"dı ve kendisinden önce dört tane "karl" imparatorluk yaptığı için kendisi de resmi olarak v.karl (beşinci karl) olarak adlandırıldı. yani avrupa'nın görmüş olduğu en büyük hükümdarlardan olan "charles-quint" (şarlken) doğmuş oldu.
  
  şarlken'in hükmü altında neredeyse avrupa'nın yarısı bulunuyordu. buna ek olarak çok daha önemli olan amerika kıtasının büyük bir kısmı da imparatora bağlıydı. avrupa toprakları siyasi güç anlamına geliyorken amerika toprakları inanılmaz bir ekonomik güç anlamına geliyordu. yeni keşfedilen amerika'daki değerli madenler ile avrupa'da bulunmayan yeni hammaddeler tamamen ispanyol imparatorluğunun hazinesine aktı.
  
  ancak bütün bu gücüne rağmen şarlken osmanlılara mağlup olmaktan kurtulamadı. imparatoru olduğu alman topraklarındaki protestanların direnişini kıramayınca tahtından feragat etti. (tarihin yetiştirdiği en önemli şahsiyetlerden biridir şarlken.)
  
  şarlken'in tahttan çekilmesiyle habsburg'lar ikiye ayrıldı. kastilya-aragon-sicilya ve napoli krallıkları artık "ispanya krallığı" olarak anıldı ve bu ülkenin tahtına şarlken'in oğlu felipe oturdu.
  (bkz: ii.felipe)
  
  yine şarlken'in tahttan çekilmesiyle avusturya toprakları ve kutsal roma imparatorluğu tahtına da kardeşi ferdinand oturdu. (ferdinand'ı tarih kitaplarından bilirsiniz. kanuni ile macar krallığı konusunda defalarca karşı karşıya gelmiştir.)
  
  ii.felipe'den sonra denizaşırı ispanyol imparatorluğu evrensel gücünü ingiltere'ye bırakmıştır. (ii.felipe'nin yenilmez ispanyol armadası kraliçe elizabeth'in ingiliz donanması tarafından yakıldı.) bütün bunları düşündüğünüzde bugünkü amerika'nın şekillenmesinde en büyük rol ispanyollara aittir. bu da hemen hemen amerika'da ve avrupa'da yaşayan bütün insanların hayatına bir şekilde dokunmuş olma anlamına gelir. (türkiye ve türkler, hatta dolaylı yollardan araplar bile dahildir buna.)
  
  edit: imla.