hüsrev ile şirin

• ıran ve türk edebiyatında, sasani hükümdarı hüsrev ile şirin'in aşklarını konu edinen birçok mesnevinin ortak adı.
  ünlü halk hikâyesi ferhat ile şirin'in konusu da bu mesneviden gelir. hüsrev, sasani hükümdarı hürmüz'ün oğludur. şirin de ermeni melikesinin yeğenidir. iki genç birbirlerine âşık olurlar ve birçok olaydan sonra bir araya gelirler.
  ancak hüsrev, ülkesinde çıkan karışıklıkları bastırmak için rum hükümdarından yardım isteyince o da kızı meryem'le evlenmesi koşuluyla yardımı kabul eder. bunun üzerine hüsrev'le şirin ayrılırlar ve şirin kendi sarayına kapanır. ermeni melikesi mehin banu ölünce şirin onun yerine melike olur.
  bu arada şirin'in sarayına bir su yolu ve çeşme yapan ferhat da şirin'e âşık olur. bunu duyan hüsrev yaşlı bir kadınla ferhat'a şirin'in öldüğü haberini gönderir. ferhat bunu duyunca kendini kayalıklardan aşağı atarak intihar eder.
  bu arada hüsrev'in karısı meryem de ölünce iki genç yeniden birbirlerine kavuşurlar. ancak meryem'in oğlu şiruye de şirin'e göz koymuştur. hüsrev'i öldürtür, bunun üzerine şirin de hüsrev'in tabutu başında canına kıyar.
  ilk kez ibnü'l fakih'te ve firdevsi'nin "şehname"sinde rastlanan öyküyü tam olarak iranlı şair senai anlatmıştır. ancak aynı konuyu işleyen şairler arasında en başarılı olanı genceli nizami'nin yazdığıdır. türk edebiyatında hüsrev ile şirin hikâyesini en başarılı biçimde şeyhî yazmıştır.
  yani ask ferhata dağları deldirirken husrevi kötü adama çevirmiştir.
  kaynak