mehmet emin resulzade

• azerbaycan demokratik cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı ve müsavat partisi'nin ilk lideri.
  
  babası hacı molla alekber resulzade, annesi ise zinyet zal'dır. ilk eğitimini ailesinin yanında alan mehmet emin resulzade, daha sonra teknik okula kayıt yaptırmıştır. 1902'de "müslüman gençlik" derneğini kurmuştur. 1903'te ilk makalesi "şark-i rus" gazetesinde yayınlanmıştır. sonradan "hayat", "irşad", "terakki" ve başka gazetelerde makaleler yazmış, "tekamül" (bakü), "iran-i nov" (tahran), "açık söz" (bakü 1915-1917), istanbul'da yayınlanan "yeni kafkasya" (1923-1928), "azeri türk" (1928-1929), "odlu yurd" (1929-1931) ve 1933-1939'da berlin'de yayınlanan "kurtuluş" dergilerinin ve "istiklal" gazetelerinin kurucusu olmuştur. 1952'de ise onun öncülüğünde "azerbaycan" dergisi çıkarılmıştır.
  
  iran'da katıldığı devrim sonrası isyancıların hürriyet ordusu tahran'a girmiş ve iran'da meşrutiyet ilan edilmişti. mehmet emin resulzade, tahran'da günlük çıkardığı batılı tarzdaki ilk gazete olan "yeni iran" (iran-ı nev) gazetesinin müdürü ve başyazarı olmasına rağmen, bu girişiminden vazgeçerek türkiye'ye gelmiştir.
  
  rus-japon savaşı'nda çarlık hükumetinin yenilmesi rusya'daki diğer milletler arasında özgürlük hareketleri yaratmış olmasına rağmen, hükumet toparlanıp 1907 sonlarında bu tip siyasi faaliyetlere katılan kişileri takip altına almıştır. bu kişilerden biri olan mehmet emin resulzade, 1908-1911 yılları arasında iran'da çalışıp, settar han harekatı ile yakından ilgilenmiştir.
  
  1911-1913 yılları arasında istanbul'da türk ocakları için çalışmıştır. 1913 yılında bakü'ye döndü. yine basın alanında faaliyetlerine devam etmesinin yanı sıra müsavat partisi ile de siyaset yapmaya başlamıştır. 1918'deki bolşevik devrimi sonrasında meydana gelen otorite boşluğunda, 28 mayıs 1918'de azerbaycan'ın bağımsızlığını ilan etmiş, sonrasında azerbaycan milli meclisinin başkanı olmuştur.
  
  saha sonra yeniden toparlanarak güç kazanan kızıl ordu 27 nisan 1920'de azerbaycan'a girerek, ülkeyi 1991'e kadar sürecek olan sscb hakimiyetine sokmuştur. işgal olayı sonrası tutuklanarak hapse atılan mehmet emin resulzade'nin cezası, 1922 yılında josef stalin'in isteğiyle idam cezasından sürgün cezasına çevrilmiştir. sürgün hayatını; türkiye'nin, polonya'nın ve almanya'nın bazı şehirlerinde geçiren resulzade, azerbaycan'ın bağımsızlığına yönelik faaliyetlerine devam etmiştir.
  
  bir süre nazilerle irtibat kuran resulzade, 1947'de türkiye'ye gelerek, 1949 yılında azerbaycan kültür derneğini kurmuştur. 6 mart 1955 yılında vefat etmiştir.
  
  (bkz: azerbaycan)