smert ivana iliça

• tolstoy’un ölüm döşeğindeymişçesine yazdığı, ölümü ve aslında yaşamı anlattığı klasik romanı. ivan ilyiç, ölümü aklından dahi geçirmezken -ironik bir şekilde- son derece basit bir sebepten dolayı ağrıları başlayarak yataklara düşerek artık ölümün kapısına dayandığını anlamıştır. ölüm döşeğinde, etrafındaki insanların davranışları üzerinden derin düşüncelere dalmış ve geride bıraktığı yaşantısı ile ilgili büyük pişmanlıklar duymuştur. hayatını çocukluk yılları hariç boşa geçirdiğini, içten bağlılığın olmadığı, yapmacıklıklar ve menfaatlerle dolu aile ve arkadaş ilişkileri kurduğunu, çevresini saran insanların arasında itibarlı bir yargıç olarak yükselirken aslında insanı insan yapan değer yargıları konusunda alçaldığını, hayatını anlamsızlıklarla boşa harcadığını farketmiş ve etrafına tiksintiyle bakmaya başlamıştır. ölüm yaklaşırken aydınlanmıştır; ancak her şey için çok geçtir. etrafındakiler onun ölümünden medet ummuş, kendisinin pozisyonunda olmadıkları için içten içe mutluluk duymuşlardır.
  
  etrafındaki insanların içerisinde bulunduğu bu durum, aslında insanoğlunun eksik kalmış egoist yönünü ve ölüm korkusunu da gösteriyor. sınanmayacak kadar küçük bebeklerin tecavüze uğrayarak parçalandığı bu dünyada “orada yatan iyi ki ben değilim” ya da “benim başıma böyle bir ölüm gelmez” diye düşünmek ne kadar anlamsızsa “neden ben?” diye derin düşüncelere dalmak da bir o kadar anlamsız (tam da bu konuda levent kırca’nın vefatı öncesi yazdığı çok güzel bir yazısı vardı, bulup okumanızı tavsiye ederim). burada aslolan, hayatta bir vezir ya da bir piyon olmaktan ziyade, insanı insan yapan değerleri koruyarak bilinçli bir yaşam sürdürebilmek. pişmanlıklarla ve boşa geçirilmişliklerle hayatını doldurmadan önce uykudan uyanmak. vakit geldiğinde ise ölüm döşeğinde, hatta uçurumun kenarında dahi gülebilmek.
  
  kitabın yazarı tolstoy’un kendi ölüm şekli, bilen bilir, son derece yalnız ve dramatiktir. bu yönüyle yazarın kendi ölümü esnasında düşündükleri de benim kafamda hep bir merak konusu olmuştur.