thema

• 7 yüzyıla gelindiğinde bizans devleti iktisadi ve askeri anlamda çökmüş vaziyetteydi.balkanlarda avarlar istediği gibi at koşturuyor sasaniler ise doğu sınırında büyük bir tehlike arz ediyordu.devlet ordusu güvensiz,disiplinsiz ve ağır mali külfet gerektiren paralı askerlerden oluşuyordu.
  
  bizans,anadolu'ya selçuklular gelene kadar,yaklaşık olarak 400 yıl daha toprak bütünlüğünü koruyacak muazzam thema sistemini uygulamaya başladı.
  
  thema'nın kelime anlamı kolordu demek.bu sistem sayesinde bizans ordusunun esas kütlesini taşra vilayetlerinden toplanan mahalli ordular oluşturuyordu.ilk oluşturulan thema armeniakon bölgesiydi.bu thema'nın başına da ermeni mzez gnouni getirilmişti.thema'lar strategos isimli bir generalin komutası altındaydı.
  
  bu themalardan sorumlu strategoslar seçtiği kişiye toprak bağışlıyor.bu kişiler asker-çiftçi olarak hayatlarına devam ediyorlardı.toprak sahibinin en büyük oğlu kabul ettiği taktirde araziyi devralabiliyordu.
  
  ilerleyen dönemlerde yeni themaların açıldığıda oluyordu.böyle durumlarda ya themalar küçük parçalar bölünüyor ya da mevcut themanın sınırları genişletiliyordu.6.leo,kurduğunda bukellarion themasından 3,armeniakon themasından 2,kappadokia themasından ise 1 bandonu yeni kurulan kharsianon themasına konuşlandırmıştı.
  
  *bandon=ortalama 200 asker.
  
  themaların bulundurduğu asker sayısı ortalama şu şekildeydi:
  
  anatolikon=15.000 kişi
  thrakasion=10.000 kişi
  armeniakon=9.000 kişi
  bukellarion=8.000 kişi
  opsikion=6.000 kişi
  paflagonia=5.000 kişi
  seleukia=5.000 kişi
  thrakia=5.000 kişi
  kappadokia=4.000 kişi
  kharsianon=4.000 kişi
  optimaton=4.000 kişi
  
  genel itibariyle 10.000 kişilik bir thema 1.000 kişilik 5 bandona ayrılırdı.bandonların başında komes adında rütbeli bir subay bulunurdu.her bir bandon ise kontarhin komutasında 40 kişilik gruplara ayrılırdı.
  
  themalardaki askerlerin yıllık ücretleri 54-81 gram altına denk gelmekteydi bu da 12-18 sikke ücrete denk geliyordu.imparatorluk denizcilerine ise 648 gram altın verilmekteydi.maaş dışında askerlere ara sıra tayın dağıtılıyor,ganimetten pay almaları da sağlanıyordu.savaşta sakatlanan savaşçılara gazi maaşı bağlanıyordu.savaşta maktul düşen askerlerin eşlerine ise tek seferlik olmaküzere 1620 gram altın veriliyordu.
  
  9.yy da yüksek rütbeli subayların maaşı ise şöyleydi:
  
  birinci strategos=12.960 gram altın
  ikinci strategos=9.270 gram altın
  üçüncü strategos=6.480 gram altın
  dördüncü strategos=3.240 gram altın
  beşinci strategos=1620 gram altın
  komes=972 gram altın
  pentekontarkhos=648 gram altın
  dekarkhos=324 gram altın
  
  bu maaşlar doğu themaları için geçerliydi.batı themalarında asker ve subayların maaşı daha düşüktü.bugün de olduğu gibi 1000 yıl önce de doğuda çalışan askerler daha fazla maaş alıyordu.
  
  11.yy'da thema sistemi de çökmeye başlamış strategoslar ile emirlerindeki yüksek rütbeli subaylar merkez yönetimden uzaklaşıp bağımsız toprak sahipleri olmaya başlamıştı.merkezin bunlardan haberi olmasına rağmen yaptıkları pek fazla bir şey olmamıştır.merkez bu taşra aristokrasisinin isyan etmemesi için daha fazla hak ve imtiyaz tanımasına rağmen thema sisteminin çöküşünü engelleyememişlerdir.
  
  strategoslar ise kendilerinden daha güçük toprak sahiplerini sindirmeye başladı ve taşranın asker çıkarma potansiyelide yıldan yılda azalmaya başladı.bu seferde oğuz,kıpçak,peçenek,vareg,bulgar vs askerleri paralı olarak hizmet vermeye başladı.merkez teşkilatı da bünyesinde paralı asker bulundurmaya başladı.10.yy civarında imparatorun özel muhafızları arasında çok sayıda hazar ve fergana bölgesinden gelen türk asker bulunuyordu.
  
  kaynak:
  bizans orduları 900-1461 – ian heath
  bizans devlet tarihi-georg ostrogorsky