bayatı

• azerbaycan edebiyatı'nda halk şiiri türüdür.
  
  dört mısradan oluşur ve her mısra yedi hecelidir. kafiye dizilişi a-a-b-a şeklindedir. örneğin:
  
  men aşig^* sini sini, (a)
  doldur iç sini sini. (a)
  mene öz yarim gerek, (b)
  neylirem^* özgesini^*. (a)
  
  bayatılar, içerik olarak birçok konuyu ihtiva eder. halk, yaşadığı şartlar itibariyle kendisini alâkadar eden meseleler hakkında bayatı söylemiştir. en çok gurbet, vatan hasreti, dostluk, işgalci düşmana duyulan nefret, sevgi ve ayrılık gibi konular anlatılmıştır bayatı ile.
  
  birçok bayatının ilk mısrası "men aşig", "men aşigem", "azizim", "azizinem", "elemi^*" sözleri ile başlar.
  
  bayatıların, "cinas bayatı" denilen, kendi içinde meşhur biri türü de var. bu çeşit bayatıların kafiyeleri cinas kelimeler üzerine kuruludur. örneğin:
  
  azizinem, yad^* eli,
  ya divane, ya deli.
  mahşerim o gün kopar,
  yara değse yad eli.
  
  (yad eli <--> ya deli)
  
  ***
  
  elemi, yara değdi,
  değmedim, yara değdi.
  dilim-ağzım kurusun,
  ne dedim, yâra değdi?
  
  (yara <--> "yâr"a^*)
  
  sayfalar arasında gezinirken, cinsel içerikli bayatılara da (ilk kez) rastladım. 1-2 örnek aktarayım:
  
  bu gelen yâr olaydı,
  elinde nar olaydı.
  ikimiz bir gömlekte,
  gömlek de dar olaydı.
  
  ***
  
  aşigem, yara mende,
  sızıldar^* yara mende.
  ölür olsam dirillem^*,
  lebinden^* yâr, emende.
  
  ***
  
  ay dolanır^* batmaya,
  yuhum^* gelmir^* yatmaya.
  ellerim öyreşibdi^*,
  şuh meme oynatmaya.
  
  bayatılar, birçok şarkıya söz olmuştur. en çok bilineni, müziği eldar mansurov tarafından bestelenen, ilk kez brilliant dadaşova tarafından seslendirilen -ve müziği, daha sonra levent yüksel'den duyup sevdiğimiz zalim adlı parça başta olmak üzere, çok sayıda şarkıya ilham kaynağı olmuş- bayatılar şarkısıdır. başka örneklerini görmek, duymak isteyenler, youtube linklerinin de verildiği şu sayfaya buyursunlar.