osmanlı arşivleri

• genel bilgiler:
  
  arsivlerin en munbit olani sultan ahmet'te olanidir. biz onu kisaca arsiv olarak adlandiririz, bu kelimenin onune ya da sonuna her hangi bir ek eklemeyiz.
  
  sultan ahmet tramvay duraginin hemen yanindan ticarethane sokaga girildiginde ileride sagda dev gibi binasi goze carpacaktir. yaninda ufak bir vakifbank atm'si vardir. bundan kelli sik sik yabanci turistler tarafindan, arsiv binasi, bankaymiscasina muamele gorur.
  
  calisma izni mevzuu:
  
  atm'nin yanindan dokuz ya da on basamakli bir merdiven cikilir. solda danisma yer almaktadir. arsivden calisma izni almak isteyenler dedektorden gectikten sonra saga donerler ve orada zat-i muhtereme evraklarini teslim ederek basvuruda bulunurlar.
  nedir bu evraklar? diploma fotokopisi, nufus cuzdan fotokopisi, iki fotograf, ozgecmis ve oradaki abimiz tarafindan size verilecek form.
  formun en onemli kismi calisma konusu kismidir. buraya ucuk kacik seyler yazmamak gerekir, oyle oldugu taktirde basvurunuzun reddedilme ihtimali vardir. buraya cok genis olmayan bir konu ve bir ya da iki yuzyillik bir donem yazmak gerekir. oyle olunca sorunsuz bir bicimde calisma izni alabilirsiniz.
  
  calisma salonu:
  
  basvuruyu yaptiktan hemen sonra calisma salonuna cikabiliriz. calisma salonu basvuruyu yaptiginiz yerin bir ust katidir. ana kapidan ilerlersiniz ve sola donersiniz, orada solda cantanizi ve paltonuzu koyabileceginiz dolap ve askilar mevcuttur. ben sahsen dolap kullanmam, cantami masanin ustunde birakirim ve calisma salonuna cikarim. bu zamana kadar basima bir sey gelmedi. ama cogu insan dolaplara kitler cantalarini... bu tipler tahminimce oldukca yuklu miktarlarda para ile gezmektedirler.
  
  neyse uzatmadan devam edeyim. buradaki islemler hallolduktan sonra dokuz basamaklik bir merdiven daha asilir ve karsidaki kapidan iceri girilir, aninda saga donulur ve karsiya cikan aluminyum kapi acilarak iceri girilir. kapida "kursun kalem, silgi ve kagittan baska bir sey ile girmeyiniz" ve "lutfen cep telefonlarinizi kapatiniz" mealinde iki ilan asilidir. ayrica calisma saatlerini gosteren bir de kagit asilidir. (09.00-16.30)
  
  iceri girdikten sonra solda ve sagda iki ayri banko musahede edilir. oncelikle soldaki bankoya giderek yer kaydi yaptirmaniz gerekmektedir. arsiv icerisinde yanilmiyorsam toplam doksan adet masa ve sandalye mevcuttur. bu sandalyelerden iki tanesi doner sandalyedir, birinin ayaginda ufak bir problem vardir, ona oturmamak iyi olur.
  notebook'u olanlar genellikle koselerdeki masalara otururlar, zira onlarin yanlarinda prizler mevcuttur ve batarya tuketmek zorunda kalmazsiniz.
  
  calismaya baslangic:
  
  bu asamayi da uzatmamayayim fazlaca. akabinde yer kaydi yaptirdiginiz bankodan arsiv rehberi alarak bir on calisma yaparsiniz ve bakmaniz gereken kataloglari tespit edersiniz. daha sonra gidip ayni bankodan o kataloglari talep eder ve calismaniza baslarsiniz. son donem calisanlar arsiv masalarinin ilk siralarinda bulunan bilgisayarlardan da belli basli fonlarda tarama yapabilirler.
  bu kataloglardan hangi evraka bakmak istedigini tespit eden arastirmacilar, kayit yaptirdiklari bankoya bir kez daha giderken evrak talep fislerinden alirlar ve doldururlar.
  
  evrak talebi:
  
  evrak talep fislerinin uzerinde istediginiz seyin, vesika mi, dosya mi yoksa belge mi oldugunu isaretlemeniz ve tasnifin adini yazmaniz icin kutucuklar yapilmistir. buradaki ilgili kisma tasnif adini yazarsiniz. ve altina da evrak numarasini yazarsiniz.
  en alta ise isim ve soy isim yazilir, imza ve tarih haneleri doldurulur. bu fisler iki yapraktan murekkeptir. alttaki kagida uste yazdiklariniz aynen gecer. bu kagitlardan birine arsiv yetkilileri el koyarken, digeri evrak ciksa da cikmasa da size geri verilir. evrakin cikmadigi durumlarda bu alttaki kagit, sag taraftaki bankoda yer alan fis kutusunda soyisminizin basharfine gore tasnif edilmis kutucuklara konulur. bir kisi bir seferde 5 defter, 2 dosya ve 25 vesika talep edebilir.
  
  fotokopi islemleri:
  
  talep edilen belgeler istendikten ortalama bir gun sonra gelirler. arastirmaci bunlari sag taraftaki bankoda duran gorevlilerden talep eder, inceledikten sonra isterse fotokopi cektirebilir. fotokopi cektirmek isterseniz yine sag taraftaki bankodan alacaginiz fotokopi talep formunu doldurmaniz gerekmektedir.
  
  bu form onlu arkali olmak uzere tek sayfadan olusur. forma isim soyisim, unvan, calisma konusu ve tarih yazilir.
  altina da fotokopisi istenen evrakin numarasi ve istenen sayfalarin numaralari yazilir. fotokopiler ertesi gune hazir olur. cok acil durumlarda yogunluk yoksa sayet gun icerisinde bu talebinizi karsilayabilirler.
  bir a4 sayfasi mukabili odenen rakam 200.000 tl iken, bir a3 sayfasima 250.000 tl odemek gerekmektedir. sayfanin a4 mü, a3 mü cekilecegine siz degil fotokopiciler karar verir.
  
  fotokopi ucreti, fotokopilerinizin hazirlanmasindan sonra, isminize duzenlenen kagitlari almanizin ardindan cantalarin birakildigi yerin bir alt katina inilerek odenir. bu kagitlar fotokopi formunun teslime edildigi yerin yaninda yer alan kutularin icerisinde soyadina gore tasnif edilmis bir bicimde bulunmaktadirlar.
  
  arastirmacilar hakkinda notlar:
  
  arsiv bir suru ilginc tipi bunyesinde barindirir.
  merzifonlu kara mustafa pasa'nin torunundan granbossa huseyin pasa evladina kadar bir cok tipi o civarda gormek mumkundur. arsivde calisan;
  
  kimi er kisiler vardir ki hatun pesinde dolanir (bulgar bir hatunun pesinde dolanan bir oglan vardi mesela),
  kimi hatun kisiler de vardir ki er kisi pesinde dolanir (buna da ornek olarak italyan bir abimizin pesinde dolanan yerli bir ablamizi gosterebiliriz)
  
  kimi tipler vardir saatlerce belgelerden basini kaldirmaz.(misal ben)
  kimi onunde belge aval aval saga sola bakar (yine ben, yine ben)
  kimi belgelerin ustunu cizer (amerikada okuyan turk bir ablamiz)
  kimi dakikalarca telefonda konusur. (ilber ortayli, mufit yuksel hem de bagira bagira)
  
  kimi yerinde oturamaz (istanbul universiteliler)
  kimi oturdugu yerden hic kalkmaz (ankaralilar diyebiliriz)
  bazilari ise telefonuna taktigi kulaklikla muzik dinler, kasinti kasinti ortalarda dolanir. (kil oluyorum hoca, hem de fena)
  
  kimi sopa atilasicadir ( bir daha ilber ortayli, )
  kimi ise elleri opulesicedir...(misal mehmet genc, halil sahillioglu)
  
  arsiv’de beslenme islemleri:
  
  arsiv mudurlugu arastirmacilarin beslenmelerine azami ozeni gosterir. arastirmacilarin yemek yemeleri icin, arsiv binasinin en ust katina bir yemek hane yapilmistir. arastirmacilar, personelle birlikte bu yemekhanede beslenirler.
  genellikle uc cesit yemek cikar burada. yemekler porselen tabaklarda verilir, besin degeri yuksek yiyeceklerdir. burada arsiv personeliyle unsiyet tesis edilir ki iyi bir seydir bu. ne zaman nerede isinize yarayacagi belli olmaz.
  yenen yemek bedeli 3.000.000 tl’dir.
  
  isteyenler ise yemeklerini civardaki lokantalarda yiyebilirler. misal mehmet genc yemeklerini arsivin tam karsisindaki lokantada yerken, halil sahillioglu karadeniz pidecisini tercih eder. civarda sultan ahmet koftecileri, kebap ve pide salonlari ve sulu yemek yapan bol sayida dukan mevcuttur. fiyatlari cok astronomik degildir, hatta bazi yerler ucuzdur bile…
  
  arsiv’de sivi alimi:
  
  arsivde sivi alimi bir arsiv calismasinin en onemli ayagidir. arastirmaci bunye diger bunyelere nazaran daha fazla sivi ihtiyaci icerisinde olur. bunu bilen arsiv yonetimi hem yemekhanenin yanina, hem de cantalari birakilan hemen yakinina cay icim mekanlari tesis etmistir.
  yemekhane yanindaki cayhane pek fazla kullanilmaz, asil cay hane alt katta olanidir ki burada gunun her saatinde ortalama yirmi bes kisiyi cay icerken gorebilirsiniz. (ben de siklikla bu bolgede gorulurum)
  
  arsivde cay, bitki caylari, yesil cay, soda, meyveli soda, kola, meyveli ve sade gazoz, nescafe, turk kahvesi ve su icmeniz mumkundur. fiyatlari fazlasi ile ekonomiktir (ornegin bir cayin fiyati 150.000, suyun fiyati 200.000’dir).
  son iki aydir dondurma satislari da baslamistir. burada baslayan muhabbetler bir turlu bitmek bilmez.
  
  arsiv’de alinan besin ve sivilarin geri donusumu:
  
  yenilen ve icilern seyler her zaman midede duracak degildir a. bunlarin yeniden dogaya donusumu gerekmektedir. bunun icin def-i hacet adi verilen islem gerceklestirilir. arsiv yetkilileri bunun icin de bir takim duzenlemelerde bulunmuslardir.
  
  her katta bir adet tuvalet mevcuttur. en ust katta yemekhanenin yaninda bir adet tuvalet mevcuttur. erkekler tuvaletidir. yemekhaneyi pek fazla kullanmadigim icin burasini da pek fazla kullanmam. sadece el yikarken gorulmusumdur orada. pisuvar yoktur. tuvaletler alaturkadir zannediyorum.
  
  onun bir alt katinda bayanlar tuvaleti mevcuttur. hic kullanamadigim icin ozelliklerini bilemeyecegim.
  
  onun bir alt kati, yani calisma salonun girisinde yer alan tuvalet eskiden ortak kulanima acik bir tuvaletti. hem bayanlar hem baylar def-i hacet edebiliyorlardi. yaklasik bir yildir burasi erkekler tuvaleti olmustur.
  icinde uc adet tuvalet mevcuttur. alafrangadir. her daim temiz tutulur burasi, icine surekli guzel kokular sikilir filan.
  
  bu tuvaletin bir alt katinda fotokopi ucretlerinin odendigi yerin yaninda yer alan tuvalette dort adet ayri tuvalet kabini yer alir. bunlarin tamami alaturkadir. digerine nazaran pek temiz bir yer degildir.
  
  arsiv’de ibadet islemleri:
  
  arsiv’de dini vecibelerini yerine getirmek isteyenler muslumanlar, genellikle fotokopi ucretinin odendigi yerin yanindaki tuvalette abdestlerini alirlar. akabinde en alt katta yer alan otoparkta kendilerine tahsis edilmis kucuk mescitte namazlarini eda ederler. burada kilmak istemeyenler civarda yer alan irili ufakli bir cok camide dini gorevlerini yerine getirebilirler.
  
  arsivde hristiyanlar, yahudiler ve bol miktarda bulunan sintolar icin her hangi bir ibaedet mahalli yoktur.
  
  otopark:
  
  arsivin arastirmacilara sunmus oldugu bir otopark hizmeti mevcut degildir. isteyenler arsiv binasinin hemen karsisinda yer alan otoparktan ya da civar caddelerden istifade edebilirler. ama bolge sultan ahmet oldugundan en guvenlisinin otoparklar oldugunu soyleyebilirim.
  
  ulasim:
  
  tramvay yoluna yakindir. sultan ahmet tramway duragi civarindadir. bunun disinda taksim ve besiktas tarafindan gelenler ve o civara gidecekler icin sultan ahmet’ten otobusler kalkmaktadir.
  diger bolgelere gidecek yolcular ortalama 10-20 dakikalik yuruyusler neticesinde beyazit otobus duraklarina ya da eminonu otobus duraklarina vasil olabilirler.
  
  iletisim:
  arsiv salonu icerisinde cep telefonu kullanmak yasaktir. ama sesini kismak suretiyle telefonunuz kullanmaniza kimse ses etmez.
  ha cep telefonum yok ama acil arama yapmam lazim diyorsaniz, o zaman fotokopi ucretlerini odediginiz yerin hemen yaninda hem telefon karti ile gorusme yapabileceginiz, hem de kredi karti ile gorusme yapabileceginiz iki adet telefon cihazi bulunmaktadir, kullanabilirsiniz.
  
  arsiv yayinlari:
  basbakanlik arsiv mudurlugu mutemadiyen arsivle ilgili yayinlar yapmaktadir. bu yayinlari fotokopi ucretinin yatirildigi yerden ucreti mukabilinde temin etmek mumkundur.
  
  arsiv sonrasi:
  arsivde calisma suresi sona erince, arastirmacilar genellikle evlerine ya da okullarina doner. bir kimsi ise civardaki cayhanelerde oturup muhabbete dalarlar ki ben bunlarin onde gidenlerinden biriyim.
  civarda bulunan, yazarlar birligi, turk ocagi bahcesi, corlulu ali pasa medresesi, balkan turkleri dernegi, binbirdirek sarnici ve daha niceleir bu muhabbetlerimize ev sahipligi ederler. katilmak isteyen herkesi meclisimize bekleriz vesselam.