charles snodgrass ryan

• fotograf 1
  
  fotograf 2
  
  t.c. başbakanlığına bağlı atatürk araştırma merkezi'nin resmi internet sitesinde yayımlanan mektubunun çevirisi ile kendisi hakkında biraz fikir sahibi olabileceğimiz gazi kişi:
  
  --- mektup başlangıcı ---
  
  melbourne clup, melbourne
  5.8.1923
  
  ekselansları,
  
  türkiye'nin eski ve içten bir dostu olarak bu birkaç satırı yazmaya ve türkiye'nin yeniden canlandınlmasındaki ve memnuniyet verici barışın yapılmasındaki önemli payınız dolayısiyle size yürekten tebriklerimi sunmaya kalkıştım. sizin faaliyetleriniz ve askerlerinizin muhteşem davranışı olmasaydı türkiye acınacak durumda olurdu. şimdi türkiye'nin dünya ülkeleri arasındaki eski ve mağrur yerini almak için emin bir yolda bulunduğuna inanıyorum.
  
  benim türkiye ile bağlarım çok eskidir. 1876 yılında, 27 yaşında genç bir doktor olarak türk ordusuna katıldım. osmanlı-sırp savaşında abdülkerim paşa’nın kumandası altındaydım. daha sonra, plevne kuşatması sırasında ölümsüz gazi osman paşa’nın kumandası altında bulundum, bu savaşta ağır yaralandım. ama şevket paşa yolu açınca 5000 yaralıyla birlikte plevne dışına çıkabildim. istanbul’a gittim. yaram iyileşince erzurum’a gönderildim. orada gazi muhtar paşa'nın kumandasında, o ayrılınca kurt ismail paşa’nın kumandası altında görev yaptım. kuşatmadan sonra rusların eline düştüm ve savaş bitince de doğduğum yer olan avusturalya'ya döndüm. genel savaşa kadar burada 35 yıl türkiye fahri başkonsolosluğu yaptım. 15 yıl önce de ikinci rütbeden mecidiye nişanı aldım. dostum audrey herbert ile birlikte burada ateşli bir türk dostu idim. eski türk dostlarımın hepsi öldü. herhalde ben plevne’den ve aleksinatz savaşından sağ kalan bir kaç kişiden biri olsam gerek.
  
  ordunuz kurmayında damat ismail hakkı bey büyük dostumdur. bana bir fotoğrafınızı lütfederseniz, ben de karşılık verebilrsem, bu benim için büyük, kişisel bir onur kaynağı olur. “kızılay hizmetinde” adlı yıllar önce bir kitap yazdım. almanca ve ingilizce yayınlandı. çok satış yapmış olan bu kitabımda türk askerinin güzel karakterini ve savaşçı özelliklerini sergiledim. türkiye’nin durumunu günden güne daha da iyileştirme uğrundaki görevinizde size büyük başarılar dileyerek ve yürekten övgülerimle..
  
  samimi hayranınız
  charles s. ryan
  
  --- mektup sonu ---
  
  mektupta çanakkale savaşı'nda anzak birlikleriyle türk ordusunun karşısındaki cephede yer aldığına değinmemesi enteresan.. emin olmam elbette mümkün değil ama bir pişmanlık da ihtimal dışı değil gibi geldi bana..
  
  ya da, derin bir muhabbet beslediği sözlerinden ve hizmetlerinden aşikar olan bir ülkeye karşı "düşman" gibi görünmek istememiş olabilir..
  
  kurumda yayımlanan mektubun altındaki nota bakılırsa; bu dostane mektuba dışişleri bakanlığı tarafından cevap verilmiş ve gazi paşa'nın imzalı bir fotoğrafı da mektuba iliştirilmiş..
  
  ---
  dibine not: under the red crescent