bogomilizm

• zerdüştcü sasanilerce sapkın ilan edildiği için anadolu’ya sığınan ve görünürde hıristiyan olmuş manicilik'in etkisiyle oluşan düalist kiliselerdir. anadolu’da olduğu kadar balkanlarda da gelişen bu popüler hıristiyanlık anlayışı halkı geniş ölçüde etkiledi.
  
  kilise, iyilik ve kötülük tanrısı veya prensibi şeklindeki bir inanca dayanmaktadır. inanışa göre iyilik tanrısı görünmeyen metafizik alemi; kötülük tanrısı ise, görünen maddi alemi yani gökyüzünü ve yeryüzünü, insanları yaratmıştır ki bu, tanrının cennetten kovulan ilk oğlu satanel(şeytan)’dir
  
  kiliseye göre tanrı evreni ateş, hava, su ve toprak diye bilinen dört unsurdan var etmiştir. sonra, tanrı'nın ilk oğlu satanel cennetten atılınca yeni bir gök ve yer yarattı. arkasından, bedenleri de yarattı ama onlara ruh veremediği için bunu tanrı’dan istedi. oğlunun yakarışını kabul eden tanrı da insan bedenine hayat ruhunu üfledi. insan, böylece iki karşıt gücün yaratmasıyla meydana geldi: bedenini kötü yaratıcı şeytandan, ruhunu ise iyiliğin yaratıcısı olan tanrıdan aldı.