cezeri

• sibernetiğin babası.
  
  otomatik kapılar; kuyulardan su çeken aygıtlar; demir, kalay ve kurşun gibi metallerin hassas belirlenmiş yoğunlukları; pnömatik aletler; otomatik kontrol sistemleri... tüm bunlar, 850 yıl önce cezeri tarafından bulunmuştu!
  
  batı dünyasında adı ''al jazari''olan, ''bedi-üz zaman ebu'l-izz ismail el razzaz el-cezeri'', 1136 yılında diyarbakır'da dünyaya geldi. cezeri, günümüzde, insan müdahalesi olmadan kendi kendini idame ettirebilen, sistemleri inceleyen sibernetik biliminin babası sayılıyor. kitab-el hiyal adlı ünlü eserinde, su saatleri, otomatik kontrol düzenleri, fıskiyeler, kan toplama kapları, şifreli anahtarlar ve robotların tasarımlarına yer vermiş ve bunların nasıl gerçekleştirileceğini anlatmıştır.
  
  cezeri rakiplerinden tam altı asır önce sibernetiğin ilkelerini bilim dünyasına sunan ilk kişiydi!
  
  sözgelimi, günümüzün fizikçileri ve mekanikçileri, regülatörü ilk olarak j. watt'ın 1780'de keşfettiğini söylerler. bunun mucidinin de yine cezeri olduğu, ünlü eseri kitab-el hiyal'in 171. sayfasındaki çizimde açıkça görülüyor! bu eserde, 50 farklı modern alet'in plan ve işleyişi hakkında bilgiler veriliyor.
  
  cezeri'nin ünlü kitab-el hiyal eserinin bugün dünya üzerinde sadece 12 kopyası mevcut. 1206 tarihli en eski kopya, bugün topkapı sarayı ııı. ahmet kütüphanesi'nde; yine aynı dönemden kalan bir diğer kopya ise süleymaniye kütüphanesi'nde bulunuyor.