diocletianus

• << 283 yılında roma imparatoru carus, batı'yı en büyük oğlu carinus'a emanet ederek diğer oğlu numerian, dünürü aper ve ve aslen alt tabakadan bir illiryalı (arnavut) olan süvari komutanı diokles ile birlikte doğu'ya sasani imparatorluğu üzerine yürüdü. carus sasanilerin başkentini talan etti ve büyük bir zafer kazandı. ancak anlatılana göre yıldırım çarpması (??) sonucu temmuz veya ağustos ayında öldü. böylece arkasında yeni augustus olarak numerian'ı ve imparatorluk topraklarına geri götürülmesi gereken bir ordu bırakmış oldu.
  
  roma imparatorluğu'nun yükselen yıldızı carus'un oğlu numerian'ın kayın pederi flavius aper'di. aper numerian'ın hasta olduğunu iddia etti, bu yüzden de imparator kapalı bir arabada seyahate başladı. askerler gelen kokudan şüphelenerek arabayı açtıklarında numerian'ın ölmüş olduğunu farkettiler. fırsattan yararlanan imparatorluk muhafızlarının süvari birliğinin kumandanı diokles, aper'i numerian'ı öldürmekle (??) suçladı ve askerlerin önününde bizzat kendisi öldürdü. hemen akabinde askerler diokles'i imparator seçtiler.
  
  ancak batı'da bir başka meşru imparator daha vardı: carus'un büyük oğlu carinus. carinus ve diocletianus belgrad yakınlarında margus muharebesi'nde karşılaştılar. diokles carinus'u öldürdü ve diocletianus adıyla roma imparatorluğu'nun tek yöneticisi oldu. kaynaklar muharebe sırasında yaşanalar konusunda çelişmektedir. aurelius victor'un anlattığına göre carinus savaşı kazanmak üzereydi ancak karısının baştan çıkarttığı subaylarından biri kendisini arkadan vurmuştu. eutropius ise ordusunun carinus'u yüzüstü bıraktığını anlatmaktadır. diocletianus alışılmadık bir merhamet göstererek carinus'un praetorian prefect'i ve konsülü aurelius aristobulus'u öldürmedi ve görevinde bıraktı. daha sonra aristobulus'u afrika konsülü yaptı ve urban praefect mertebesine getirdi. 285'in aralık'ında diocletianus subaylarından maximian'ı sezar yaptı. 286'da maximian augustus konumuna yükseltildi.
  
  235 ve 284 yılları arasında 20-25 imparator, yaklaşık olarak her iki, üç yılda bir yeni bir imparator başagelmişti. ikisi haricinde bunların hepsi ya suikaste kurban gitmişti ya da savaşta öldürülmüştü. başlangıçta 284 ile 298 yılları arasında diocletianus da selefleriyle aynı kaderi paylaşacakmış gibi gözüküyordu. ama hiç de öyle olmadı.
  
  diocletianus 305 yılında kendi isteği ile emekli oluncaya ve dalmaçya'da adriyatik denizi kıyısındaki salona'daki sarayına çekilip vaktini lahana yetiştirmeye ayırıncaya kadar çok başarılı bir imparator olarak 20 yıl tahtta kaldı ve sonradan gönüllü olarak bıraktığı görevine dönmesi istendiğinde "salona'da ellerimle yetiştirdiğim sebzeleri görseniz böyle girişimde bulunmayı asla düşünmezsiniz," diye cevaplamıştır. görevinden gönüllü olarak ayrılan ilk roma imapartoruydu. kendisinden öncekilerin hepsi ya doğal yollardan ölmüş, ya da zorla görevden uzaklaştırılmışlardı. >>
  
  http://tr.wikipedia.org/wiki/diocletianus
  
  alın size game of thrones