meksika devrimi

• birçok hollywood filmine ve spaggetti westerne malzeme olmus, onlarca yıl süren ve anayasal bir cumhuriyetin kurulmasiyla sonuçlanan, oldukça hareketli ve kanli devrim. devrimin temel itici gücü, varlikli toprak sahipleri ve sanayicilerin çikarlarini koruyan elitist ve oligarsik yönetime hosnutsuzluk ve muhalefet olmakla beraber, sürdürülen mücadele birçok hizibin içinde oldugu ve ittifaklarin sürekli degistigi bir çizgi izler. rejimde 1910da çikan iç karisikliklar ükenin kuzeyi ve güneyinde pancho villa, pascual orosco ve viva zapataliderligindeki köylü gerillalarin orduyla giristikleri mücadelenin fitilini atesledi. süren çatismalar kisa sürede tüm ülkeye yayildi ve 1911de baskan diaz yerini muhalif maderoya birakmak zorunda kaldi. orosco ve villanin destegiyle baskan olan madero, köylüleri özgürlestirecek toprak reformunda isteksiz davranip agirligini sanayi kesimden yana koyunca çatismalar tekrar basladi. bu arada devrik baskanin yegeni felix diaz ve huerta baskente girdi ve yönetimi ele geçirdi. huetanin despotik yönetimi isyanlari durduramadi ve hangi hizibin güçlendigine göre rejimin basindaki baskanlar degisti. sonunda reformcu toprak sahibi caranza, villa ve diger köylü liderlerini yenerek abdnin de destegini de alarak 1917de iktidar eline geçirdi. kendisine diktatörlük yetkisi veren ve hem köylü hem isçi haklarini güvence altina alan bir anayasa hazirlayarak iktidarini saglamlastirdi. 1919da zapatayı hazirladigi bir tuzak sonucu öldürterek, tüm muhaliflerini etkisizlestirdi. ancak 1920de demiryolu isçilerinin grevini siddete basvurarak kirmaya çalisinca, yandaslarinin destegini yitirdi ve çikan çatismalarda kaçmaya hazirlanirken yakalanip öldürüldü. yerine daha ilimli ve sendikalarin destegini alan obregon basa geçti. devrimin son ayağı olarak görülen 1934'de, devrimin kazanimlari kurumsallastirildi ve anayasa ile güvence alyına alındı.