bileşik yay

• ilk defa ne zaman kullanıldığı bilinmiyor. doğal malzemeden yapıldığı için tam tarihinin saptanması mümkün değildir. ancak bulunan en eski örnekleri orta asya kökenlidir. ancak bu yay en mükemmel halini osmanlı devleti zamanında almıştır. manga boynuzu, ağaç, hayvan sinirleri, balıktan üretilmiş sinir ile iş bilir bir ustanın yeteneği ile 1 ile 5 sene süren uzun bir bekleme süresi sonrası hazır edilir. iyi bir ustanın elinden çıkmış yayın 200 seneye kadar ömrü var derler. bilinen en uzun atış mesafesi ise 840 metre (tozkoparan iskender tarafından atılmıştır) civarıdır. bu mesafe ingilizlerin meşhur uzun yayının (bkz: longbow) yaklaşık iki katıdır. okun sürati ise 240-250 km/s civarındadır. kompozit yani bileşik yay avrupa usulü gerilmez. avrupa usulü üç parmak ile gerilir. türk usulü yada doğu usulü denilen baş parmaktan güç alınarak çekilen kompozit yayda ok hedefe daha isabetli gider derler. yayın uzunluğu 110-120 cm civarındadır. kuvvetli bir kompozit yayını gerebilmek için baş parmağımızın yaklaşık 70 kilo civarında bir basınç uygulayabilmesi gerekir. ancak günümüzde bu güçte bir yayı üretebilmiş bir usta yoktur. yaklaşık 100 yıllık bir etret devrinden sonra günümüzde geleneksel spor olarak yapmaya çalışan bir avuç gönüllü tarafından bu geleneğin yeniden canlandırılmasına gayret gösterilmektedir.
  
  osmanlı devletinde özellikle yeniçerilerin ateşli silahlara soğuk bakmasının temelinde de bu güçlü yaylar yatmaktadır. tek doldurumluk 200-300 metre menzilli misket silahları yerine iyi bir ustasının dakikada 20-30 ok atabildiği etkili menzili 500-600 metre olan yay doğal olarak tercih edilmiştir.