toplum sözleşmesi

• john locke tarafindan, thomas hobbesun dogal hukuk fikirlerinden yola cikilip bunlar uzerine gelistirilmis kavram. bu, daha sonralari benjamin franklin ve john adams gibi amerikan devrimi onderleri ve sonralari da her iki tarafin etkisiyle jean-jacques rousseau tarafindan kullanilan bir kavram olagelmistir. rouuseau, fransiz devrimi ile ilintilendirildigi ve kitabina "du contrat social" adini verdigi icin fikir babasi gibi gorulur. kavramdaki anafikir, insanlarin birbirlerine zarar verme icgudulerine karsin bir arada yasamaktan daha iyi uretim, daha basarili kaynak paylasimi gibi sebeplerle daha fazla cikar elde ettiklerini gorerek once toplum, sonra devleti olusturmalari (ibni haldun'a selam olsun buradan) sayesinde ortaya cikan dogal hukukun yetmemesidir. bu durumda, yoneten ve yonetilenler arasinda bir toplum sozlesmesi yapilir. buna gore yoneten adil olacak ve hukukla kendini baglayip denetime acik olacaktir; yonetilenler ise yonetici kanunsuz ve adaletsiz davranmadikca itaatkar olacaktir. locke'un ve hobbes'un dogal hukuk donemleri (ki burada bir stoik hukuk kavrami degil bir insanlik asamasi soz konusudur) rousseau'nunkinden farklilik gosterir cunku rousseau, insanlarin ev nedir, kiyafet nedir, calismak nedir, kanun nedir bilmedikleri donemi bir altin cag, asla geri donulup tekrarlanamayacak bir mukemmellik seviyesindeki donem olarak algilar. saskin fransiz hayatinda hic kirda yuruyus yapmadigindan onu bu konuda mazur gormek gerekebilir...