johann gottfried herder

• herder'in tarih anlayışında coğrafyanın insan iradesi(will) üzerindeki etkisi aşırı önemlidir. o'na göre hiç bir zaman farklı bir kültürü anlayamayız. bunu antik yunan'la ilgili örneğinde açıklar. antik yunan'ı anlamak için bitkilere, nehirlere, dağlara onların gözüyle bakmamız lazım. bu sayede onların kültürlerini ve onların davranışlarını anlayabiliriz.
  ben burada deneyimlerin insan davranışı ve düşünüşü üzerindeki mutlak etkiden bahsetmeye çalıştığını düşünüyorum. yani insanın aklındaki imgeler ve onların oluşturduğu düşünceler tamamen o insanın deneyimlerine bağlı olarak oluşur. zaten herder burdan yola çıkarak coğrafyanın toplumlar ve kültürler üzerinde mutlak belirleyici olduğuna ulaşmıştır.