barbarossa harekatı

• ikinci dunya savasinda almanya'nın 22 haziran 1941 tarihinde sovyetler birligini isgal icin baslattiğı dünya tarihinin en büyük kara harekatı. hitler ağustos 1939 da sovyetler ile imzaladığı saldırmazlık anlaşmasını bozup 3 milyon üzerinde asker ile kuzeyden güneye ikibin millik bir cephe açıp günde 65 kilometre ilerlemeye başladı. kuzey merkez ve güneyden ilerleyen birlikler leningrad, moskova ve kiev e doğru ilerlemeye başladılar. rusların ise doğu cephesinde 3 milyon kadar askeri bulunmaktaydı ve almanların iki katı uçak ve tanka sahiplerdi. sovyet uçaklarının büyük bir kısmı operasyonun ilk gününde yok edildi. piyade arasında bulunan sovyet tankları almanların sadece tanklardan oluşan birliklerine karşı etkili olmadı.
  almanların birinci amacı sovyet ordusununun içerlere doğru çekilmesine fırsat tanımadan savaşı hemen bitirip moskovayı ele geçirdikten sonra uralların arkasındaki sanayi bölgelerini ise hava harekatları ile yok etmekti. stalin ise tam olarak almanların istediğini yapıp almanlara karşı durması imkansız olan ordunun geri çekilmesine izin vermeyip sovyetlerin milyonlarca kayıp vermesine neden oldu.
  alman birlikleri moskovaya olan mesafenin üçte iksini kat ettikten sonra hitler büyük bir hata yaparak moskova ya doğru olan ilerlemeyi durdurup zırhlı birlikleri güneydeki kuzeydeki birliklere yardım için gönderdi. bu cephelerin kazanılmasından sonra altı hafta bekleyen moskova saldırısı tekrar başladı, iki hafta içinde yolun büyük bir kısmını bitirip 650 bin esir aldılar. kışın bastırması ile asfaltsız sovyet yolları alman tanklarının ilerlemesini yavaşlattı ve soğuğun bastırması ile de 5 aralıkta alman birlikleri moskovaya 30 km kala durmak zorunda kaldılar. almanların durmasından bir kaç gün sonra sibiryadan gelen birliklerle desteklenen sovyet birlikleri karşı saldırıya geçtiler, bu geride herhangi bir savunma hattı oluşturmayan ve soğuktan dolayı donan toprakta bunu yapması artık imkansız olan almanlar için sonun başlangıcı oldu