para arzı

• arttırılması halinde ekonomileri depresyondan çıkaracağı düşünülen ve kontrolü merkez bankasında olan ekonomik bir olgudur.
  
  merkez bankaları, fiyat istikrarını sağlamak öncelikli ve nihai hedefleri olmak üzere, devletin veznesidir. bir çok araçla para piyasalarına müdahale eder ve siyasi gerekçelere alet edilmemesi için tam bağımsızdır. yoksa "tünelin ucunda ışık göründü" diyen bir başbakana "evet bir ışık göründü ama o ışık günışığı mı yoksa karşıdan gelen trenin ışığı mı belirsiz" diye cevap verebilmek bağımsız olmayan bir kurum başkanının harcı değildir. ülkeye sıcak para girişi kesilmesin, zaten teğet geçmedik mi diye faiz indirimini istemeyen iktidara rağmen tcmb, özerk bir kuruluş olduğu için durmuş yılmaz ve ekibinin kararlarıyla faizleri indirmiştir.
  
  peki neden faiz indirir de para basmaz?
  
  ekonomi bilimi varsayımlara dayanır. bir durumu izah edebilmek için, ona etki eden sayısız değişken sabit varsayılmadan sonuçlara varmak imkansıza yakın derecede zordur. bir kazağın fiyatı düşerse ona olan talep artar demek; sözkonusu tüketici kitlenin beklentilerini^*, tercihlerini^*, alışkanlıklarını^* yok saymak, bir mala olan talebi sadece fiyat üzerinden açıklamaktır. kazağa olan talebi etkileyecek fiyat harici tüm etkenler yok sayılmıştır. bu nedenle ekonomi biliminde bir sonuç yorumlanmadan önce diğer şartlar veri iken^* hatırlatması muhakkak yapılır.
  
  diğer şartlar veri iken para arzının arttırılması demek faizlerin düşmesi demektir. faiz paranın kirasıdır ve hiç kimse çok miktarda olan bir şeye çok para vermeyecektir. faizler düşünce paranın atıl kalması, bankada yatması çok karlı olmayacağı için yastık altındaki para tasarruf meylinden kurtularak harcamaya dönüşecektir. yani toplam talep artacaktır. toplam talep arttığında da firmalar talebi karşılayabilmek için daha çok üretmek zorunda kalacak, bunu sağlamak adına da istihdamı arttıracaklar, üretim malları satın alacaklar ve ekonomi durgunluktan çıkacak beklentisi vardır. kısa dönemde (5 veya 10 ay kadar bir sürede) para arzındaki değişmeler öncelikle üretimi etkiler, bu doğrudur. ancak uzun vadede para arzının büyümesi fiyatları arttıracak ve nurtopu gibi enflasyon sorunu gündeme gelecektir. öncelikli ve nihai hedefi fiyat istikrarı olan günümüz merkez bankaları için de sonucu enflasyon olan politikalar uygulanabilirlikten uzaktır.
  
  para arzının arttırılmasındaki en önemli etken siyasidir. seçim kaygılarıyla, dünyanın süper gücü olma sıfatını kaybetme kaygılarıyla abd, yüzyılın krizi diye tanımlanan mortgage krizi sürecinde para arzını sürekli arttırmıştır.
  
  parasalcılığın babası milton friedman’ın ekonomide durgunluk varsa helikopterden para atın dediği günler artık gerilerde kaldı. ayağı yere basan ekonomiler bu durum için artık in your dreams canım diyor.