dinler tarihi

• öne çıkan örnekleri içerisinde birbirine zıt iki önemli sınıflama yapılabilir. bu sınıflamaların dışında veya kesişiminde kalan örnekler de mevcuttur.
  pagan dinler ve ilahi dinler.
  
  pagan dinler üretim ve doğayla bütün içinde yaşanan dönemlerde ortaya çıkar. pagan rahip doğayı bilir. araştırır. ekin zamanını hesaplar.
  astronomiyle uğraşır. kendini biraz kaptırırsa astrolojiye dalar. pagan dinler doğayı izler, öğrenir. onunla başa çıkmak için gözlem kuleleri kurar,
  mevsimlere yenik düşmemek için takvim oluşturur, şifalı bitkileri araştırır. bugün pozitif bilimler dediğimiz bir çok bilim pagan dinlerin ve rahiplerin
  etkinlik alanlarıdır. bu dinler yokluk dönemlerinde veya devletleşme süreçlerinde sapkınlaşır. çünkü bilim bazen çaresiz kalabilir. ilkel bilimin yerini batıl inançlar, adaklar vs vs alabilir.
  ancak bu pagan dinlerin değil insan denen canlının düşünce yapısında bulunan bir anlamlandırma, cezalandırma, sorun çözmeye çalışma güdüsünden gelir. bugüne kadar bildiğiniz pagan dinlerden farklı değil mi? ilk yazıyı kim buldu? ilk gözlem kulesini kim inşaa etti? ilk matematiği kim kullandı? ilk pusulayı? ilk barutu? ilk çeliği kim dövdü? ilk sıfırı kim yazdı? ilk mısır tanesini kim evcilleştirdi?
  
  geçelim ilahi dinlere en ortak noktaları yoklukta, tasavvuf, meditasyon ve zorluklara dayanma gücü gerektiren durumlarda ortaya çıkarlar.
  nuh canlıları tufandan kurtarır. musa firavun'un gazabından ve kölelikten. isa yahudileri roma istilasından. muhammed ise çölde yozlaşmış bir yokluk ortamından. hepsinin ortaya çıkışı herşeyin tek bir tanrıdan geldiği ve kaderin sorgulanamayacağı düşüncesine, kayıtsız imana dayanır. bu da zorluklara dayanmak zorunda olan toplumların az kaynakla hayatta kalmasını sağlar. bilimi dışlar. çareyi doğada değil tek tanrının öğretisinde arar,
  dua ederek meditasyonla huzur bulurlar. iyi bir söz söyleyicinin liderin izinde düzenli azla yetinen, disiplinli bir topluluk oluştururlar. onları yokluktan çıkaran disiplin genelde zamanla radikal bir inkar edişe dönüşür. kitap kutsaldır ve tartışılamaz. peygamber denen şahıs kutsaldır ve tartışılamaz. tanrı kutsaldır vs... vs...
  
  iman gücüne gelelim. ben eminim ki elinde silah olan bir radikal aklıyla düşünen insancıl bir adamı beş dakikada parçalara ayırabilir. bu vahşilik ve gözü karalık, beyni yıkanmışlık iman gücüdür.