epub

• e-kitap okuyucu cihazlarda en rahat çalışan, okunması en keyifli olan e-kitap formatı.
  
  ben iriver story cihazını kullanıyorum, bu yüzden yazacaklarım bu cihazda aldığım performans. tabi e-mürekkep kullanan cihazların çok benzer özelliklerde olduğunu, hatta story'nin kindle'ın amazon'a bağlılık dışında tamamen aynısı olduğunu düşünürsek, cihazlar arasında çok bir farklılık yaşanacağını düşünmüyorum.
  
  diğer formatlara göre avantajlarından ve dezavantajlarından bahsedeyim;
  
  -en yaygın e-book türü olan pdfler'in e-kitap okuyucu cihazlara girdiğinde iki büyük sorun ortaya çıkıyor.
  
  birincisi, zoom yapmak neredeyse imkansız. font boyutunu küçültmek veya büyütmek yerine, sol üst ve sağ alt köşeden çıkan göstergeler yardımıyla büyütmek istediğiniz bölümü seçip, orayı büyütmeniz gerekiyor. yani fontu büyütmek yerine, gerçek anlamda, büyüteçle bakarmış gibi zoom yapmaya çalışıyorsunuz. bu nedenle, tek bir sayfa okumak bile dakikalar sürüyor, eziyet haline geliyor.
  
  burada bir parantez açmak lazım, "reflow" isimli bir özellik var ki, bu güzide özellik dosyanın orjinal halinin cihazın ekranına kusursuz bir şekilde, bozulmadan sığmasını sağlıyor. gel gör ki, bu özelliği kapattığınız zaman, istediğiniz gibi zoom yapmak (gerçek anlamda fontu büyütmek) mümkün oluyor. tabi bu durumda da, kelimelerin alt satırlara kayması, satırlar arası boşlukların bozulması gibi ufak problemler olsa da, reflow özelliğini kapatmak pdf'leri okunabilir hale getiriyor.
  
  tabi bu arada, ikinci problemi de unutmamak gerek; pdf'lere resim koyma çılgınlığı! e-mürekkep gibi henüz çok yeni ve nispeten yavaş olan bir olayda, pdf dosyasına konulan her resim okuma keyfinin içine edecek kadar yavaşlığa neden oluyor.
  
  yani, bir pdf'in rahat bir şekilde okunması için;
  
  a) kesinlikle resim, tablo vs. gibi okumayı yavaşlatacak unsurların olmaması şart.
  b) reflow'u kapattığınız takdirde sayfa düzeninde büyük değişiklikler olmaması gerekiyor -çünkü bugüne kadar denediğim hibçir pdf reflow açıkken okunamıyor.
  
  ebup'un üstün olduğu bir başka format, word dosyaları, yani .doc veya docx türündeki dokümanlar. internette bu formatta çok sayıda kitap bulunmasa da, iriver story bu formatı da destekliyor. doc'un en güzel özelliği, cihazın içine attığınız font dosyalarını kullanarak, istediğiniz zaman, istediğiniz fontu kullanarak okuma desteği sunması. epub ve pdf dosyaları bu kolaylığı ne yazık ki sağlamıyor.
  
  işin kötü yanı, bilgisayar ekranında mantıklı bir boyutta düzenlediğiniz herhangi bir .doc uzantılı dosya (örneğin 12 veya 13 punto olsun) cihaza atıldığı anda nedense karınca duasına dönüşüyor. okunabilir seviyede zoom yaptığınızda ise -tabi ki- bütün sayfa düzeni yerle bir oluyor. bu nedenle, uğraşıp yüzlerce sayfayı kendi cihazınızda makul bir şekilde okunacak hale getirmeye üşeniyorsanız -ki üşenmelisiniz- .doc okumak oldukça zor.
  
  bir başka format, belki tartışmaya bile değmez ama, text dosyaları. her ne kadar kitap okumayı rahatlatmak için en ufak bir özelliği olmasa da, internette bulacağınız kitapların büyük çoğunluğu .txt türünde oluyor. ebup'a göre en ufak bir üstün yanı olmadığını söyleyerek bu ufak parantezi kapatalım.
  
  gelelim epub'un daha spesifik özellik ve sorunlarına. öncelikle bu word dosyalarında olduğundan bahsettiğim "font değiştirme" olayı yok, ki bu bana kalırsa çok büyük bir eksiklik. buna rağmen, en ufak zoom boyutunda bile, aydınlık bir ortamda olmak koşuluyla, gayet rahat okunuyor. daha da büyüterek, sayfa düzenini dağıtmadan okumak da mümkün tabi.
  
  en büyük sorun, epub henüz yeteri kadar popüler değil. internet üzeinde bulunan e-kitapların çoğu txt veya pdf oluyor. hatta .doc uzantılı kitapların bile daha rahat bulunduğunu söylemek mümkün. yine de epub bulmak imkansız değil. gutenberg'deki kitapların neredeyse hepsi epub formatında da mevcut. google'dan hızlı bir aramayla epub dosyalarına erişebiliyor, calibre gibi e-book düzenleme programlarıyla epub'a dönüştürme de yapabiliyorsunuz.
  
  google ve apple'ın tercih etmeleriyle, kısa sürede yaygınlaşacak olması da su götürmez bir gerçek.
  
  ekstra not: apple'ın neden epub'u tercih ettiğini de anlamış değilim, çünkü adamların e kitap olayı "e-mürekkep" kullanan bir okuyucu için değil, star trek kaçkını ipad için. yukarıda uzun uzun anlattığım sorunların ipad için çıkması pek mümkün değil, sonuçta kindle'a, nook'a, story'ye ve diğer tüm e-kitap okuyucularına göre çok çok üstün bir alet. sanırım apple'ın adobe ile olan sorunundan dolayı pdf'i tercih etmeyip epub'a yöneldiler.
  
  edit: bu entry'yi yazmamın üstünden üç - üç buçuk sene geçmiş olmasına rağmen hala sık oylandığını görüyorum, şunu net olarak belirteyim: ben bu entry'yi yazdığım sırada ne ipad'ler, ne tablet bilgisayarlar, ne de e-reader'lar bugün olduğu kadar popülerdi. epub formatı fazla bilinmiyor, apple'ın pdf gibi bir formatın önünde epub'u tercih etmesi şaşırtıcı bir durum olarak görülüyordu.
  
  epub formatı bugün amazon'un .azw dosyaları ile birlikte en yaygın olarak kullanılan e - kitap formatı, ve entry'nin ana fikri, yani "epub'un çok mükemmel çok da iyi güzel bir şey olduğu" fikri geçerliliğini koruyor. fakat onun dışındaki her şey, e-mürekkep teknolojisinin emekleme aşamalarında çıkan cihazlar için söylenmiş, bugün için bilinmese de olacak gerçekler.
  
  yine de epub candır tabi, orası ayrı.