herbert spencer

• ana calismasi olan "sentetik felsefe" (synthetic philosophy)'yi 1860-1897 yılları arasında yapmış olan sosyal düşünür. comte'la aynı dönemde yaşadığı için sosyolog demenin kavram yargasasi yarattigi düsünce adami. sentetik felsefeyi yazdığı 37 yıl boyunca sadece sosyoloji alanında degil, sırasıyla psikoloji, sosyoloji, bioloji ve ahlak konularında yazılar yazmış ve bunları "principles of ..." serisiyle yayımlamış olan spencer, sosyal darwinizmin ve evrimselciligin kurucusudur. spencer'in comte'la ayrıldığı birkaç yer vardır. cunku comte'da bir bakima evrimselcidir. (bkz: august comte). ancak comte toplumun insanin üstünde, ondan bağımsız bir yerde bulunduğunu söylerken spencer "aslolan insandır" demiştir. spencer, insan hareketlerinin kendi yolunu bulacağını düşünür. "antigovernmental individualism" denilen insanmerkezci ve regulasyonsuz sistemi tasarlar kafasında. bu baglamda günümüz ekonomocilerinden hayek ve friedmana onemli bir altplan saglamistir. vahsi kapitalizmin mesruiyet kaynagi olan kendi halinde bir düsünürdür. doğal evrimseliligi benimsemiştir. insan populasyonunda olan gelişmenin, toplumu dönüştüreceğini bu dönüşen insanlar arasında, uyum saglayamayanların zamanla yok olacağını uyum sağlayanların ise hayatta kalacağını ve daha güçlü olacağını söyler. muallak, belirsiz, homojen ve basit bir toplumsal düzenden kesin, belirli, heterojen ve karışık bir sisteme geçilecegini belirtir. pozitivistik uniformitarianism denilen teorisinin her sisteme uygulanabilecegini belirmesi ile de ilginc bir pozisyon sahibi olmustur. comte, bu gelişmiş toplumda sosyologların rolünün toplumu yönetmek oldugunu belirtirken, spencer sosyologlarin rolünün topluma bireyin gücünün ve gelişiminin önemini göstermektir demiştir. herbert spencer'in düşüncelerini günümüz dünyasına uygularsak çok ilginç sonuçlar alırız. mesela, demografik olarak zeki olmayanların ve gelişemeyenlerin sistemden elenecegini ve elenmesi gerektigini belirtmiştir. bu baglamda bircok ekonomici, dünya bankasının afrika ülkelerine yaptığı yardımı cok sacma ve gereksiz bulmuşlardır. ordaki insanların ölmesi gerektiği, bu sayede, kaynaklaın daha akıllı kullanılabileceği, zaten 3-4 sene içerisinde ölecek olan insanları 2 sene daha ayakta tutmak için (tutsan da ne yazar, ne üretir diyorlar bu abilerimiz) verilen milyon dolarlarla insanlığın nerden nereye geleceği... spencer'in ürettiği fikirler arasındadır.