kayış

• geri döndürmek anlamına gelen kad- kökünden gelen sözcüğümüz.
  
  kadış: kayış.
  kadıtmak: geri dönmek.
  divanu lügati't-türk
  
  uygur türkçesindeki türevlerde de aynı anlamları görüyoruz;
  
  qayirmaq:
  1- geri vermek, iade etmek, geri göndermek.
  2- döndürmek, çevirmek.
  qaymuq: girdap, su çevrisi.
  
  (pantalonumuzun beline bağladığımız) kayış sözcüğümüzün mantığında kayışı takmaya başlayıp, belimiz çevresinde bir tam tur atıp başladığı yere geri dönmesi bulunuyor. (kemer sözcüğü farsça)
  
  kad/kay
  
  edit:
  kaynamak sözcüğümüz de bu köktendir ve tabii aynı prensip bu sözcüğümüzde de bulunuyor, çünkü kaynayan bir şey girdap oluşturur. şöyle ki; bir tencerenin alt kısmında bulunan suyun sıcaklığı, altta yanan ateşin etkisiyle tencerenin üst kısmına göre daha sıcak olur, bu da ısınan suyun yukarı çıkmasına ve üstteki alt kısma göre bir görece daha ısısı az olan suyun alta inmesine neden oluyor. bu durumunun devamlılığı ise tencerenin içinde bir altüst oluşa neden olarak bir döngü/girdap meydana getiriyor.
  
  "geri dönüş" anlamındaki kad/kay kökünden gelen "kayış" ve "kaynamak" sözcüklerimizin hikayesi...
  
  kadgu: kaygı.
  kadırmak: döndürmek, reddetmek (geri çevirmek)
  kadıtmak: geri dönmek, çekinmek; soğuktan ölmek.
  kadrak: dağ katları ve kıvrımları.
  kad: kar kasırgası (burgaç), insan öldüren bora.
  kadırgan: daima eğdiren, daima büktüren.
  kadırmak: büktürmek, eğdirmek, burdurmak.
  divanu lugati't-türk
  
  pınar anlamındaki "kaynak" sözcüğümüzün mantığında yine aynı şekilde su/ enerji döngüsü bulunuyor. "kaydırak" sözcüğünde de aynı mantık var, çünkü kaydıraktan kayma işi de bir enerji döngüsüdür. çocuk aşağıdan yukarı çıkar, kayarak aşağı iner ve başladığı yere geri dönerek döngüyü tamamlar.
  
  uygur türkçesi;
  qaytmaq: dönmek, geri dönmek, caymak.
  qaytip kelmek (dönüp gelmek)
  heqiqetke qaytmaq (gerçeğe dönmek; gerçeği kabul etmek)
  etilghan oq qaytip kelmes (yaydan çıkan ok geri dönüp gelmez).
  pikirdin qaytmaq (fikirden dönmek)
  sözdin qaytmaq (sözünden dönmek)
  dunyadin qaytmaq – ölmek, vefat etmek.
  qayghu: kaygı, dert.
  qayghulanmaq: kaygılanmak.
  qayghurush: kaygılanma.
  qayghusiz: kaygısız.
  qayghusizlik: kaygısızlık.
  qayil: a. qayil bolmaq: boyun eğmek, kabul etmek, razı olmak.
  qaytmasliq: caymazlık, dönmezlik.
  qayturma: dönüş, geri çevirme.
  qayturmaq: geri çevirmek, döndürmek.
  qayturup bermek – geri çevirip vermek. (iade)
  qayturup almaq – geri almak.
  düshmenning hujumini qayturmaq (düşmanın hücumunu geri çevirmek)