fmri

• beyindeki hucrelere oksijen tasiyan kanin hareketine gore aktivasyonu olcen bir alet (bkz: blood oxygen level dependent). bunu da hidrojen atomunun icindeki protonun donus yorgungesini sabit magnetik alan icinden bir radyo sinyaliyle degistirerek yapiyor. sonra proton orijinal yorungesine donerek bir elektromagnetik dalga yelliyor. bildigim kadariyla fmri'yi (mri demiyorum) ilk japonlar yapmis. maliyeti, modele ve icindeki miktanisin gucune gore, asagi yukari 1.5 milyon dolar. bunun disinda degisik deneyler icin ek paketler almak gerekebilir. icindeki miknatisin gucu daha once de dendigi uzere 1.5 ile 7 tesla arasinda degisiyor. makina calisirken bol gurultu cikartiyor. icindeki magnetik alan insan sagligina zararli degil (ben soyleyenlerin yalancisiyim). amerika'da bir denegin her sene en fazla 40 saat fmri deneylerinde kullanilmasina izin veriliyor. bazi insanlar profesyonel denek olarak calisiyorlar. icerdeki miknatis makinaya yakin bir metal sandalyeyi havada ucurmak suretiyle makinaya gumletecek kadar kuvvetli, dolayisiyla odaya girmeden once bir dizi kontrolden gecmeniz gerekiyor. eger vucudunuzda metal varsa (piercing, kirik kemik tutturmak icin kullanilan tipte metal, ya da savastan kalma sarapnel) odaya girdiginiz metalin vucudunuzdaki yumusak dokuyu parcalayarak sizi terkedip makinaya saplanma ihtimali var, dolayisiyla iceri girmeden vucudunuzda metal olmadiginizdan emin olmak gerekiyor. isin en guzel yani miknatis bir kere calistiktan sonra enerji tuketmiyor zira ana miknatisin bobini bir super conducter. tabi diger parcalar elektirik tuketiyor. ana miknatisi kapatmanin tek yolu super conducterin icindeki sivi helyumu (helyum diye hatirliyorum yanlissa soyleyin) salmak. buna quench deniyor. sivi helyum gaz olarak makinayi terk ediyor, super conducter super olmaktan cikiyor ve direnc miknatisi kapatiyor. bunu yaptiktan sonra fmri tamir ettirmek icin en asagi 300bin dolar kadar bir para vermek lazimmis. dolayisiyla cok mecbur olmadikca (hayati tehlike vs.) duvardaki kirmizi dugmeye basmamak lazim.
  
  fmri'dan elden edilen datayi analiz etmek icin kullanilan cesit cesit program var (spm5, brainvoyager benim bildiklerim, baskalari da var). spm beles ve matlab uzerinde calisiyor. brainvoyager $7000 civarinda. ek paketler icin de bir suru para istiyorlar. dolayisiyla spm kullanmak cok daha akillica. fmri dan cikan data beynin neresinin calistigini felan gostermiyor. bunu veriyi analiz ettikten sonra goruyorsunuz. tabi veriyi analiz etme biciminize gore sonuclar farklilik gosterebiliyor. bu noktada arastirmacinin veriyi analiz ederkenki niyetleri onemli, zira analiz etme biciminiz sonuclari manipule etme imkanini bir miktar veriyor.
  
  diger neuroimaging metodlariyla (pet, eeg vs. ) karsilastirildiginda fmri'in boyutsal cozunurlugu (attim bunu, esasi spatial resolution) yuksek, zamansal cozunurlugu (temporal resolutionu) dusuk.
  
  son olarak "bilimadamlari fmri ile dusunce okudular" tipinde haberler fazlaca abartili. bu tip calismalarda deneklerin onune bes tane ev resmi bes tane alet (cekic, cakmak, bicak vs) koyuyorlar sonra biraz data topladiktan sonra aktivasyona bakarak denegin eve mi alete mi, ya da hangi eve ya da alete baktigini soyleyebilen bir program yaziyorlar. program kesin olarak soyleyemese de baya yuksek bir yuzdeyle sonuclari soyleyebiliyor. bu tabi cok etkileyici birsey ama deneklere verilen ortam bes ev bes aletle sinirli zaten.
  
  edit: selfadjoint bahsettigimden daha kapsamli bir calismadan haberdar etti beni:
  http://www.nature.com/…/n7185/full/nature06713.html