protestan

• 1483 almanya doğumlu olan martin luther (luder esas halidir) önderliğinde temelleri atılan bir hristiyan mezhebi (kimilerine göre de bi teoloji.) luther geçmişte yaşanan iki önemli kilise bölünmesinin; doğu-batı ayrımı ve hristiyanlık schimasının yumuşattığı o sert ve dogmatik gözüken katolik ortam içinde kendisine düşüncelerini yayabilecek bir ortam bulmuştur. tabii ki bu ortam sadece kilisenin kendi içinde değil bazı dış etmenlerle de zayıflatılması ile olmuştur, örneğin john wyclif ve jan has, luther den önce kiliseye başkaldıran isimlerdir. bu reformun temelinde şu anlayışlar vardır:
  1-sola fide (sadece iman)
  2-sola gratia (sadece tanrı nın inayeti)
  3-sola scriptura (kutsal yazı)
  insanın selamete ulaşması bunlar sayesinde olur.
  luther hristiyanlığı kilisenin dışına çıkarmıştır. 3. ilke olan kutsal yazı yani incili tekrar tercüme etmiş ve dil olarak halkın kullandığı almancayı tercih etmiştir. o zamanda son derece modern olan matbaayı da bu amacta kullanmıştır. zira 20 yıl içinde bastırdığı incil sayısı ortaçağda basılan tüm kitap sayısından daha fazladır.
  luther kiliseyi dünyevi işlerden olağanca uzak tutmak istemiştir. ona göre kilise kralları tayin eden, mülk edinen bir ruhban yuvası diil, sadece tanrı nın kelamını insanlara iletmekle görevli bir yerdir.
  çoğu yönüyle bu reform insanlık tarihinde görülen en başarılı reformlardan biridir.
  
  ayrıca bu mezhep adını sadece protesto kelimesinden almıştır. luther 95 tezini hazırlayıp roma kilisesine göndermiştir, herhangi bi asma olayı yaşanmamıştır, bu olay sadece her zaman görülen insani abartma duygusunun sonucudur.