estetik haz

• peşinden gitmek yüce bir eylemdir. nietzsche'ye göre öyledir. bende katılmıyor değilim hani...
  
  niçin nasıl? nietzsche felsefesinde iki temel kavram var. güç istenci ve yaratma. ona göre insan denilen varlık çok çeşitli anlam bağlamlarında trajik bir varlık türüdür. trajik olmasının temel, başat nedeni ise varoluşunun kökeninde yatan hiçliktir. yani insanlık tarihindeki akla ve inanca dayalı olan tüm tanrılar ölmüştür. insan tanrılarının ölümüyle yüzleşmek ve kendisini yeniden tanımlayıp yaratmak yükümlülüğü vardır. işte bu durum onun trajik halidir. bu yaratım da estetik süreçlerle mümkündür. bu yüzden estetik duygu ve yaratım değerlidir. yazdığı ilk eserinde, (tragedyanın doğuşu) nietzsche bu eserinde, insan için asli uğraşı alanını sanat, özellikle müzik olarak görmektedir. dünyada varoluşumuz ancak estetik, estetik akış olarak temellendirilebilir. nietzsche, eski yunan’dan iki mitolojik figüre başvurur: apollon ve diyonisos. bunlar iki temel dürtüye benzetilir. bilici akıl sahibi apollon ve haz sahibi diyonisos.
  diyonisos’un trajik yaşamı avrupa’da yeniden yeşermiştir. özellikle wagner’in operalarında. bu trajik olanı sabitleyen ve felsefede görünür kılan kant’ın numen ve fenomen ayrımında görünür olmuştur. trajik insan ve onun eylemi de kant’ın “yüce” kavramından esinlenmiştir. üst insan bu trajediyi yaşayan ve ahlakını yaşadığı yüce karşısında kırılganlığından almaktadır. bu trajik durum sanatta da kendisini var edebilir. sanatta ahlaka yer yok ama üst insan ahlakını yaratma olanağını trajik zeminde sanattan, estetikten elde edebilir. akla ve biçime dayalı apolemik yapı ile haz ve akışın yaratılmasından sorumlu diyonizyak duyguların insandaki trajedisi budur. özetle estetik duygular bu trajediyi yaşatan duygular olduğu için üstündürler.
  bu iki sanatsal dürtü, yalnızca insan psişik güçleri değildir. bireysel insanda uzantıları olan doğal güçlerdir. bu anlamda sanat ve estetik deneyim insanın en yüksek “metafizik” etkinliğidir. biri diğerine kısmen üstünlük sağlasa da bu ikilem tüm sanat eserlerinde mevcuttur. örneğin coşkun haz apolemik güzel ile dengelenmeye çalışılır. hristiyanlığın tanrısı ve pozitivizmin tanrısı ölmüştür. üst insan estetik eylemiyle kendini var edebilir. bundan dolayı estetik eylem insan için üstün eylemdir.