thema

• bizans imparatorluğu'nun vıı. yüzyıldan xı. yüzyılın ortalarına kadar idari, askeri ve sosyo-ekonomik yapısının temelini oluşturan, her bir themanın başında olağanüstü yetkiler verilmiş ve strategos olarak adlandırılan yöneticilerin bulunduğu sistemin adı. ilk başta arap saldırılarına karşı koymak ve bizans'ın doğudaki topraklarını savunmak için anadolu'da kurulmuştur ve arkasından olumlu etkilerinin sonucunda slav tehdidini engellemek için balkanlar'da ve adalar'da yaygınlaştırılmıştır. daha anlaşılabilir kılmak için osmanlı eyalet sistemini gözünüzde canlandırabilirsiniz. (geniş sınırları bir beylerbeyi, sancakbeyi vasıtasıyla bölerek yönetmek gibi)
  buna ostrogorsky'nin, bizans devleti tarihi kitabındaki çevirisiyle "kolordu" demek tam anlamıyla haksızlıktır. çünkü thema, belki ilk başlarda bir sistemi ifade etmemekle birlikte vııı. yüzyılın ortalarından itibaren bir sistemi ifade etmektedir. bu sistem, en başta toprağa dayalıdır ve toprağı ekip biçen ve gerektiğinde sefere katılan çiftçi-askerlere yani stratioteslere de sahiptir. anadolu'da sekizinci yüzyılın ortalarına kadar beş büyük thema mevcuttu ve bu themalar, toros dağları'nın batısında ve kuzeyinde kuruldular. nitekim toros dağları neredeyse x. yüzyılın ortalarına kadar bizans-islam devleti arasında doğal bir sınır hattı oluşturdu. malazgirt savaşı öncesinde imparatorluğun uygulamış olduğu yanlış politikalardan dolayı thema sistemi xı. yüzyılın ortasında çöktü ve bu çöküş, imparatorluğu bir daha ayağa kaldıramayacak sebeplerin başında gelmektedir.