temperament

• latince ılımlı, ölçülü anlamına gelen sözcükten müzikte entonasyon dengesi. bir tam ses içindeki iki yarım sesin birinde beş, diğerinde dört koma bulunması ve inici ya da çıkıcı olmalarına göre değişmesi uzun süren güçlükler yaratmıştır. bu seslerin matematiksel hesabında küçük kalıntıların, komaların oluşması nedeniyle, 16. yy.'da çok sesli müziğin önem kazanmasylai beraber çalışta tüm tonalitelerin tam sesle kullanılması için çalışmalar yapılmış, sonuçta bir oktavın 53 derece içermesi gerektiği görülmüştür.
  
  16. yy.'da kesin ses yüksekliği olan çalgılar için, orta seslerde komşu tonalitelerdeki modülasyonlar için düzenleme yapılmış do-mi büyük üçlü aralığı armonik olarak iyi akort edilmiş, büyük ve küçük ses arasındaki farklılık kaldırılmıştır.
  
  ancak avrupa ses sistemindeki radikal çözümü, organistlerin örneğin mi bemol ve re diyez için ayrı tuşlar kullanma isteksizliğini inceleyen andreas werkmeister 1697'de bulmuş; bu iki notayı eşitlemiştir. böylece oktav içindeki her derece koma'nın 1/12'si olarak saptanmış, oktav, 12 eşit titreşimli yarım sese bölünmüştür.
  
  equal temperament, genel anlamda 1730'lardan sonra uygulanması önem kazanan, günümüzdeki avrupa ses sistemi. bir çalgıda tüm seslerin bu tampere sisteme göre düzenlenmesi. eskiden yalnızca çok kullanılan sesler (klavyeli çalgıda çok çalınan tuşlar) ayarlanır ve bu da unequal temperament (eş düzensiz) olurdu.
  
  (bkz: tampere)