cop26

• cop, türkçe'ye "taraflar konferansı" olarak çevrilmiş, "conference of the parties" ifadesinin kısaltmasıdır. her yıl düzenlenen zirve, 197 ülkeyi bir araya getirerek, iklim değişikliğinin ve ülkelerin bununla nasıl mücadele edeceğinin tartışıldığı bir platform oluşturmaktadır.
  
  cop zirveleri, `birleşmiş milletler iklim değişikliği çerçeve sözleşmesi` (unfccc) bünyesinde düzenlenmektedir. küresel ısınmaya yönelik hükümetler arası ilk çevre sözleşmesi olan unfccc'nin yürürlüğe girdiği 21 mart 1994'ten bu yana, cop zirveleri düzenleniyor.
  
  türkiye ise 189. taraf olarak 2004 yılında katılım sağlamıştır. bu platformda maalesef tarafımızı belirleme konusunda büyük kararsızlıklar yaşadığımız süreçlerden geçilmiştir. sözleşme kapsamında gelişmiş ülkeler ve ek-ı’de yer alan diğer taraflar sera gazı emisyon azaltımı yapmakla; gelişmiş ülkeler ve ek-ıı’de yer alan diğer taraflar da diğer ülkelere mali destek sağlamakla yükümlüdür.
  
  sözleşme yürürlüğe girdiği esnada türkiye her iki ekte de yer almış olup, 2001’de gerçekleştirilen 7. taraflar konferansı’nda alınan 26/cp.7 sayılı kararla türkiye’nin adı bmidçs’nin ek-ıı listesinden çıkarılmış fakat özel şartları kabul edilerek ek-ı listesinde kalmıştır. ancak ek -ı listesinde olmamız nedeniyle yeşil iklim fonu (gcf) ve temiz kalkınma mekanizması (cdm) altındaki desteklerden yararlanamıyor. gelişmiş ülke sınıflandırması neticesinde yeşil iklim fonu ve temiz kalkınma mekanizması gibi desteklere mevcut durumda ulaşamadığı için paris anlaşması’nı onaylamıyor. bundan dolayı da ek-ı’den çıkmak üzere bir diplomasi yürütülmektedir. bu arada gcf, 2020 yılından itibaren gelişmekte olan ülkelere yılda 100 milyar dolar tutarında kaynak kullandırılmak üzere kurulmuş bir fondur.
  
  bizim bulunduğumuz noktada ise bunca zaman sergilediğimiz tutarsızlıkların sonucunda inandırıcı politika yaklaşımına sahip olmamamızla birlikte, fonlara erişim konusundaki müzakere gücümüzü zayıflatmaktadır. ayrıca, türkiye’nin ek -ı’den çıkarak gcf’e erişebilmesi, bu kaynağa en çok ihtiyaç duyan en az gelişmiş ülkeler ve küçük ada devletlerinin de onayını gerektirdiğinden, nihayete erdirilebilecek bir süreç gibi görülmemektedir.
  
  ülkemizin tarafını (ya da tarafsızlığını) inceledikten sonra asıl konumuz olan cop26'da nasıl konular gündeme gelecek onlara bakabiliriz.
  
  geçtiğimiz yıl kasım ayında yapılması planlanan cop26 koronavirüs salgını sebebiyle bu yıl 1-12 kasım 2021 tarihlerinde iskoçya’nın glasgow şehrince gerçekleşecektir.
  
  cop26 hedefleri:
  1. 2050 yılına kadar karbon net sıfıra ulaşmak ve 1,5 dereceye erişmek.
  -kömürden çıkış sürecini hızlandırmak
  -ormansızlaşmayı azaltmak
  -elektrikli araçlara geçişi hızlandırın
  -yenilenebilir enerji yatırımlarını teşvik etmek
  
  2. toplulukları ve doğal yaşam alanlarını korumak.
  -ekosistemleri korumak ve yaşanan tahribatları düzeltmek
  -evlerin, geçim kaynaklarının ve hatta kayıpları önlemek
  -uyarı sistemleri ve dayanıklı altyapı ve tarım inşa etmek
  
  3. finansı harekete geçirmek.
  -100 milyar dolarlık iklim finansmanını harekete geçirme sözü tutulmalı
  
  4. birlikte hareket etmek.
  -iklim krizinin sonuçlarını en aza indirmek ve zararları elimine etmek için birlikte hareket edilmeli
  
  cop26'da;
  -paris kural kitabı'na son halini vermek
  -hükümetler, işletmeler ve sivil toplum arasındaki işbirliği yoluyla iklim kriziyle mücadeleye yönelik eylemleri hızlandırmak.
  
  paris kurallar kitabı cop25'te son halini almamıştı. ancak şimdi son haline göre türkiye’nin “gözlemci” devlet olarak katılım yapacağını ve bazı haklardan mahrum bırakılacağı belirtilmektedir. türkiye paris anlaşması'na taraf olmadığı için bu seneden itibaren yani cop26’dan itibaren paris anlaşması altında yürüyen müzakerelere katılamayacaktır. görüş bildirecek ama kararlara yansımayacaktır.
  
  cop26 detayları