vulvar vestibulit sendrom

• vulvar vestibulit sendromu (“vestibulodini” ya da kısaca vvs diye de bilinir), kadın dış üreme organlarını (vulva) kapsayan bir kronik ağrı sendromudur. doğurganlık çağındaki kadınlarda sık görülen bir disparoni (cinsel ilişki sırasında ağrı duyulması) nedenidir.
  vulva; yani kadın dış üreme organı dıştan içe iki çift cilt katlantısının arasında yerleşmiştir. dışta bulunan labia majora (“büyük dudaklar”) bir çift cilt katlantısıdır. ortasında clitoris ve diğer bir çift cilt katlantısı olan labia minora (“küçük dudaklar”) bulunur. labia minora’nın sardığı bölgeye “vulvar vestibul” ismi verilmektedir. vestibul, embriyolojik gelişim sırasında ektoderm kökenli etraf dokulardan farklı olarak; endodermden köken alır. bu bölgeyi kaplayan epitel dokusu keratinize değildir ve nemlidir. bu bölgenin ortasında önünde üretral açıklık, bu açıklığın arkasında ise vajinal açıklık bulunmaktadır; yani vulvar vestibul diğer bir deyişle vajinanın etrafındaki alan olarak tanımlanabilir ki; bu alanın dış sınırı labia minora olarak belirlenir.
  vulvar vestibulit, vulvanın işte bu vestibul kısmında normalde ağrıya yol açmayan uyaranların bile bir ağrı ve eriteme yol açması durumudur. “vulvar vestibulit” diyebilmek için ağrının en az 3 ay sürmesi gerekir.
  bu hastalığın belirtileri kadından kadına değişmektedir. belirtiler hafif ya da hastanın hayat kalitesini bozacak kadar şiddetli olabilir. belirtiler sabit kalabileceği gibi hastalık belli dönemlerde yatışabilir ya da şiddetlenebilir. hastalığın belirtileri şunlardır:
  • vulva bölgesinde oluşan bir baskının ağrıya sebep vermesi (oturma, bisiklet sürme, spor yaparken, dar kıyafetler ya da dokunma gibi durumlarda ağrıya yol açabilir)
  • disparoni: cinsel ilişki sırasında penisin hareketi ya da ejakülasyon gibi olaylar tipik olarak ağrıya yol açmaktadır. ağrı penisin hareketinin durmasıyla azalır ve hareket başlayınca tekrar alevlenir.
  • tampon kullanımı sırasında ağrı
  • vulva bölgesinde batma ve yanma hissi
  • sık idrar çıkma hissi: bu durum cinsel ilişki sonrasında olabilir ya da sürekli olarak hissedilebilir.
  • alışılmadık ve rahatsız edici bir vajinal akıntı
  • vestibuler bezlerde küçük kırmızı noktalar görülmesi (muayene sırasında tespit edilebilir)
  • nadiren kaşıntı da görülebilir.
  • vestibuler bölgede eritem
  disparoni olmazsa olmaz bulgu olmasına rağmen; bisiklet sürme, tampon kullanımı ya da dar pantolon giymekle de ağrı uyandırılabilir. eritem fokal ya da yaygın olabilir. ertem, vestibul sınırlarını aşarak labia majora tutulumuna da neden olabilir.
  bu sendromun nedeni tam belli olmamakla birlikte birçok faktörün etkisinin olduğu düşünülmektedir. altta yatan temel patoloji vajinanın girişii ve çevresindeki inflamatuvar süreç ile sinir fiberlerinin artmasıdır: bakteri, mantar ya da virüs (hpv) enfeksiyonları; kimyasallar; cinsel ilişki sırasında oluşan sürtünme kuvvetleri gibi durumlar vulval vestibul dokusunda akut bir inflamasyona yol açar. bu durum ağrı gibi belirtilere neden olur. eğer bu kolaylaştırıcı faktörler ve sonuçta oluşan doku hasarı sürerse dokudaki mast hücreleri çoğalarak sinir hücrelerinin büyümesini sağlayan büyüme faktörleri salarlar. bu durum sinir uçlarının yüzeye doğru büyümesine neden olur. bu olayın sonucu da dokunmak gibi normalde ağrıya sebep olmayacak uyarıların bu hastalarda ciddi ağrı ve yanma hissine sebep olmasıdır. vulvar vestibulit kronik seyir etmeye meyillidir. daha önce geçirilmiş vajinal enfeksiyonlar hastalığın gelişimini kolaylaştırmakla birlikte hastalığın kendisinin bir enfeksiyon hastalığı olmadığı düşünülmektedir.
  vulvar vestibuliti kolaylaştıran faktörler:
  • insan papillomavirüs (hpv) enfeksiyonları
  • bakteriyel ve fungal enfeksiyonlar (özellikle akut ve kronik kandidiyazlar)
  • bakteriyel vajinoz
  • vajinal sekresyonlarındaki ph değişiklikleri
  • sabun ya da vajinal duş gibi ürünlere karşı duyarlılık: bu ajanlar genelde bazik olup uzun süreli kullanımda cildi irite edebilirler.
  • ilaçlar ve condylomata acuminata gibi hastalıkların tedavisi için yapılan bazı lokal müdahaleler
  • interstisyal sistit, endometriyozis gibi başka hastalıklar
  • mesane, dölyatağı, vajina ya da barsakları destekleyen kaslarda problemler
  • deterjan ya da sabun kullanımı
  • lokal ya da yaygın ilaç reaksiyonları
  • bazı spermisid ve kayganlaştırıcı jellerin kullanımı
  • menopoz
  • aşırı stres
  hastalığın tanısı friedrich’in 3’lü kriterlerine göre klinik olarak konulabilir:
  1. vestibul bölgesine dokumakla ya da vajinaya giriş denemelerinde şiddetli ağrı olması.
  2. vestibul bölgesine baskı uygulandığında ciddi hassasiyet olması.
  3. vestibul bölgesinde değişen şiddette kızarıklık.
  
  hastalığın optimal tedavisi ön planda altta yatan nedene yönelik olsa da, çoğu vvs vakasında neden belli olmadığından belirtileri azaltmaya yönelik tedaviler de yapılır. önemli bir nokta da çoğu vakanın hafif olduğu ve kendiliğinden ya da minimal müdahalelerle iyileşebileceğidir.
  birçok tedavi yaklaşımı mevcuttur. hastanın bir kadın-doğum uzmanına başvurması gerekmektedir; ancak belirtilerin hafiflemesi için hastanın kendisi tarafından alınabilecek bazı önlemler de bulunmaktadır: farklı bir deterjan kullanmak; daha az tahriş edici bir sabun kullanmak; kokulu pedler ya da tamponların kullanılmaması; dar, vulva bölgesinin sıkacak giysiler giymemek; pamuksu, hava akımına izin verecek giysilerin tercih edilmesi; bisiklet sürmek gibi, vulvaya baskı uygulayacak aktivitelerden kaçınılması; alkol, kafein ve tatlandırıcı içeren besinlerin azaltılması; cadı fındığı içeren pedler ya da soğuk kompreslerin uygulanması; idrar yaptıktan sonra vulvayı ılık suyla yıkamak alınabilecek önlemler arasındadır. ayrıca 4-5 çorba kaşığı sodyum bikarbonat katılmış ılık suyla günde 3 defaya kadar 10-15 dakika banyo edilebilir; ancak sıcak sudan uzak durulmalıdır. bu yöntemler belitilerde rahatlama sağlamaz ise başka tedavi yöntemleri denenebilir. ağrı kesici ilaçlar direkt olarak ağrılı olan bölgeye iğne yoluyla ya da başka bir yolla verilebilir. kaşıntıyı azaltıcı ilaçlar kullanılabilir. ağrının çok şiddetli olduğu durumlarda sinir blokajı bir seçenek olabilir. psikolojik terapiler (davranış terapisi ve bazen seks terapisi) bazı hastalara yararlı olabilir. pelvik kaslarının aşırı kasıldığı saptanan hastalar fizik tedaviden fayda görebilir. biofeedback terapileri elektrotlar kullanılarak denenebilir. ayrıca, hastaya ve cinsel partnerine danışmanlık hizmeti de verilmelidir.
  diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen ya da altta yatan nedenin tam ortaya çıkarılamadığı, en az 6 aydır olan 2. veya 3. derece dispronisi olan hastalar cerrahi tedavi için adayıdır. vakalar dikkatli seçilirse, cerrahi iyi sonuçlar verebilir. standart cerrahi işlem vulvar vestibulektomidir.
  
  kaynaklar:
  1. graziottin a, brotto la. vulvar vestibulitis syndrome: a clinical approach. j sex marital ther. 2004 may-jun;30(3):125-39. doi: 10.1080/00926230490258866. erratum in: j sex marital ther. 2004 jul-sep;30(4):303. pmıd: 15205070.
  2. marinoff, s. c., & turner, m. l. c. (1991). vulvar vestibulitis syndrome: an overview. american journal of obstetrics and gynecology, 165(4), 1228–1233. doi:10.1016/s0002-9378(12)90732-2
  3. marinoff, s. c., & turner, m. l. c. (1992). vulvar vestibulitis syndrome. dermatologic clinics, 10(2), 435–444. doi:10.1016/s0733-8635(18)30346-2
  4. goldstein, a. t., pukall, c. f., brown, c., bergeron, s., stein, a., & kellogg-spadt, s. (2016). vulvodynia: assessment and treatment. the journal of sexual medicine, 13(4), 572–590. doi:10.1016/j.jsxm.2016.01.020
  5. https://www.mayoclinic.org/…oms-causes/syc-20353423
  6.https://www.webmd.com/…opening%20of%20your%20vagina
  7. https://doctorlib.info/…men-sexual-function/58.html