niccolo tartaglia

• balistik biliminin kurumsal anlamda mucidi olarak kabul edilen ve ayrıca bu yönüyle aristoteles fiziği ile galileo fiziği arasında köprü vafizesi gören acıların matematikçisi.
  
  tartaglia, gunner's quadrant diye ifade ettiğimiz bir açıölçer vasıtasıyla bir toptan fırlatılan cismin en uzaktaki hedefe ulaşabilmesi için gerekli açının 45 derece olduğunu hesaplamış ve farklı silahlarda farklı deneyler yaparak bu durumu ispatlamıştır.
  
  https://ibb.co/h4vgvv7
  
  tartaglia, görüldüğü üzere bu deneyi matematiksel yöntemlerle gerçekleştirmiştir. hareket açısı için tespiti doğrudur ancak hareketi o dönem henüz aşılamamış aristoteles fiziği'nin savları altında tanımlamıştır. aristoteles'in fizik tanımı bilindiği üzere doğayı temel almaktadır. her nesnenin bir doğal bir de zorunlu hareketinin olduğunu savunur. örneğin bir taşı elinizle yukarı doğru attığınızda bu ona verdiğiniz zorunlu harekettir. o taşın yere düşmesi ise doğası olan toprağa dönme isteğinden gelir.
  
  yine bilindiği üzere galileo galilei, aristoteles'in hem hristiyan hem müslüman bilginlerce benimsenen ve yaklaşık 2000 yıl dünyaya hükmeden doğa ve evren görüşünü değiştirirken cisimlerin hareketi üzerine olan savlarını da değiştirmiştir. tartaglia'nın önemi ise bu noktada galilei'nin çalışmalarına öncülük etmesinden gelir.
  
  niccolo tartaglia, balistik çalışmalarında toptan fırlatılan cismin önce düz bir çizgi, ardından bir çember yayı ve sonra tekrar düz bir çizgiyi takip ettiğini betimler. yani hareketi sürekli bir çizgi halinde gösterse dahi kendi içinde 3 parçaya ayırmıştır. toptan ateşlenen cisim yükselirken ve alçalırken farklı hareket tiplerine sahiptir.
  
  https://ibb.co/lnv7bwg
  
  galilei ise tartaglia'nın sürekli bir çizgiden oluşan bu hareket analizinin aslında bir parabol hareketi olduğunu, bu hareketin farklı doğalardan kaynaklı bölünmediğini ve ilk anından son anına kadar yatay ve dikey vektörlerle ayrılması gerektiğini belirtmiştir. bildiğimiz eğik atış prensipleri.
  
  tabii aristoteles'in dünya görüşüne ve fiziğine karşı bildiğimiz ilk ses getiren başkaldırı elbette ki kopernik devrimi ile olmuştur ancak onun matematiği kullanarak yaptığı bu hesaplamaların galilei'nin çalışmalarına öncülük ettiği su götürmez bir gerçek. bunu da şuradan anlamaktayız ki tartaglia nova scientia yani new science kitabında serbest düşüş ile ilgili bir deneyi konu almakta ve bir kulenin tepesinden bırakılan güllenin zamanla hızının arttığından bahsetmektedir. farkedilirse kitapta bahsettiği bu deney, galilei'e atfedilen meşhur pisa kulesi deneyi efsanesiyle aynıdır.
  
  tartaglia, havanın harekete direnç oluşturduğunu ve hesaplamalarda ihmal edildiğini söyleyerek; hareketin ancak hava içerisinde mümkün olabileceğini savunan ve boşlukta hareket olmayacağını iddia eden aristo ile hava sürtünmesini ihmal ettiğimizde hareketin temel gerçeğini öğreneceğimizi söyleyen yani newton'un eylemsizlik ilkesinin temellerini atan galilei arasında bir köprü vazifesi gördüğünü bu açıdan da bize göstermektedir.
  
  özetlersek, tartaglia, 3.dereceden denklemlere çözüm bulmasıyla bilinen özelliklerinin dışında, balistik biliminin temellerini atan bu çalışmalarıyla doğa fiziği ve klasik fizik arasındaki en önemli bağlantılardan biri olmuştur.