edward jenner

• 1749-1823 yılları arasında yaşamış, aşıyı bulmuş doktordur. çiçek hastalığının aşısını bulurken ineklerden faydalanmış ve işlemin adını latince inek anlamına gelen "vacca" kelimesinden türeterek vaccination koymuştur. daha sonra tekniği louis pasteur tarafından geliştirilmiş ve farklı hastalıkların aşıları da bulunmuştur.
• bu ingilizden iki yüz yıl önce yaşamış italyan galileodüşündüğü için engizisyon tarafından yok edilmek istenmiştir.
  
  ancak fikirlerin dünyanın yaşanılabilir bir yere dönüşmesi için elzem olduğunu gösteren bu zat çocukluğundan edindiği tecrübeyi geliştirerek bize aşı fikrini sunmuştur.
  
  o dönemlerde her 7 kişiden birisi çiçek hastalığından ölüyordu. edward küçükken onu karantinaya kapattılar kolunu kesip içine çiçek yarası kabukları koydular. eğer edward yaşarsa bağışıklık kazanmış olacaktı. yaşadı ama o sıra hasta oldu yaralar döktü çok çekti.
  
  ama kendisi doktor olduktan sonra ona danışan sarah'a inek çiçeği hastalığı bulaşmıştır. bu hastalık kıza insandan değil inekten bulaşmıştı
  
  sarahtan kızarıklık ve cerahati alan edward bahçıvanın çocuğu olan james'e virüsü kendisine uygulanandan biraz daha farklı yöntemle verdi sonuç harikaydı çocuk bir kaç sıyrıkla atlattı hatta hasta olmadı bile denilebilir.
  
  sarah ve insanlığa çiçeğin inekten bulaştığı düşünülecek olursa ve ineğin latince kökeninin vacca olduğu düşünülürse günümüzde ingilizlerin aşı için neden vaccination dediği anlaşılabilir.
  
  hepimizin asil damarlarında bu adamın kudretli bilgisi mevcuttur.
• andrew marr'dan alıntılıyorum^*
  "edward jenner, insan mutluluğuna tüm politikacılardan daha fazla katkı yapmıştır."
• dünya üzerinde en çok hayat kurtaran "insan" olarak tarihe geçmiştir. en çok hayat kurtaran doktor olması pek de önemli değil.
  
  şimdi bildiğiniz tüm büyük insanları, tarihsel kahramanları, kutsallık atfettiğiniz değerleri, olayları şöyle bir düşünün. ardından birinin acı içinde kıvranmakta olan en değer verdiğiniz insanı ölümün kollarından çekip aldığını düşünün. bunu sizin gibi milyonlarca insana yapmış olduğunu düşünün...
  
  ilk düşündüklerinize şöyle bir dönüp bakın tekrardan...
• dünya üzerinde en çok hayat kurtaran doktor olarak tarihe geçmiştir.
• ingiliz hekim. 1749'da berkeley'de (büyük britanya) doğdu ve 1823'te aynı yerde öldü. çiçek hastalığına karşı bir aşı buldu.
  
  çiçek, 18. yüzyıldan önce insanlığı kırıp geçiren bir hastalıktı. fransa kralı 15. louis de çiçekten ölmüştü. bu hastalığa yakalanıp da şans eseri kurtulan kimselerin yüzleri ve vücutları, hastalık sırasında çıkan sivilcelerin patlaması sonucunda meydana gelen irili ufaklı çukurlarla (çiçek bozuğu) doluyordu. jenner, ineklerin de çiçeğe benzer bir hastalığa yakalandıklarını ve vücutlarının sivilcelerle kaplandığını ama hayvanların bu hastalıktan ölmediklerini fark etti. ayrıca devamlı inek sağan çiftçilerin çiçeğe yakalanmadıkları da dikkatini çekmişti. bunun üzerine 1796'da ilk denemesine girişti: ineklerin vücudunda çıkan sivilcelerden bir miktar cerahat alarak bunu bir çocuğa aşıladı, sonra da aynı çocuğa çiçek mikrobunu verdi. ama çocuk bu tehlikeli hastalığa yakalanmadı çünkü bağışıklık kazanmıştı.
• cüretkar bir bir bilimadamı.
  
  küçük bir çocuğa, bir sütçü kadının parmağında inek çiçeği yüzünden oluşmuş döküntü ve yaralardan aldığı vaccinia maddesini aşılamıştır.
  
  çocukta inek çiçeği hastalığı gelişmiştir.
  
  6 hafta sonra bu çocuğa büyük bir cesaretle insana özgü çiçek hastalığı maddesini aşılamıştır.
• modern immunoloji'nin temellerini atmış bilim insanıdır. çiçek hastalığına bulduğu aşı sayesinde zayıflatılmış variola virüsünü ineklerden alıp köyündeki çocuklara verip bağışıklık kazandırmıştır. tarihteki ilk aşıdır.
  hatta aşı kelimesi olan vaccine, vacca'dan gelmektedir. vacca da latincede inek anlamına gelir.
  hatta dünyanın şu an ilk eradike hastalığıdır çiçek hastalığı. temelde aşının zayıflatılmış virüs olarak vücuda verilmesi de çiçek aşısı ile birlikte anlaşılmıştır. çin aşısı dediğimiz koronavirüs aşısı da temelinde aynı mantıktan gelir.
  teşekkürler jenner beyefendi.
• geçen aylarda izlediğim bi' belgeselde çiçek aşısı'nı bulduğunu görerek tanıma fırsatı bulduğum ıngiliz tıp, cerrahi ve doğa tarihçisi. bir köy papazının oğlu... hocasının tavsiyesiyle çiçek hastalığını araştırıp aşısını bulan (bkz: john hunter) öğrencisi. tüm insanlık sizlere teşekkürleri bir borç bilir. teşekkür ederiz.
• insanlığın sonunu getirmesin de dedirtecek bilim adamı. (bkz: nüfus patlaması)