dimorfizm

• bazı canlılardaki erkek ve dişinin morfolojilerinin yani görünüşlerinin farklı olması olayı..örneğin tavukla horoz aynı türdendir ancak morfolojik olarak farklıdırlar
• aynı türdeki erkek ve dişi bireyler arasında boy, şekil, renk ve desen bakımından fark görülmesidir. mesela;
  
  - argiope appensa ismiyle ortamlarda nam salmış örümceğin dişisi erkeğinden yaklaşık 4 kat daha büyüktür.
  
  http://upload.wikimedia.org/…_female_a._appensa.jpg (yavrusu gibi duruyor valla)
  
  - güvegillerden orgyia recensin erkeği bildiğin kelebek gibiyken, dişisi götüm gibidir.
  
  http://en.wikipedia.org/wiki/orgyia_recens
  
  - tavus kuşunun erkeği sırtında göte giren şemsiye gibi tüyler taşırken dişisi tavuğa benzer.
  
  http://en.wikipedia.org/…eacock_courting_peahen.jpg
• türlerdeki erkek bireylerin dişi bireylerden kütlece iri olmaları sebebiyle erkeklerin dişilere göre çokeşliliğe daha fazla yatkın olduklarını ileri süren kavrama "seksüel dimorfi" adı verilir. yani bir türün erkek bireyleri dişi bireylerinden ne kadar iri ise doğası gereği o kadar çokeşliliğe yatkın olur.
  insan türünde erkeklerin kadınlardan daha fazla poligamist olmaları, erkek bireylerin kadın bireylerden ortalama %15 daha iri olmaları ile açıklanmıyor sadece. aynı zamanda, türlerde erkekler bir çok sperme sahipken dişiler sadece bir tek yumurtaya sahiplerdir ve erkek bireyler çok sayıda sperme sahip oldukları için daha çok dişiyi dölleyip en kaliteli dölü elde etme içgüdüsünde iken dişi bireyler tek bir yumurtaya sahip oldukları için sayıdan çok kalite ile ilgilenirler ve içgüdüleri onlara en kaliteli dölü ortaya çıkaracak en kaliteli erkek bireyi aramalarını söyler.
• bazı okyanus dibi balıklarında, bazı mikroskobik eklembacaklılarda falan boku çıkan durum. kimi zaman erkek, dişinin vücuduna yapışmış bir asalak olmaktan öteye gidemiyor.
  
  popüler kültürden bir örnek için:
  (bkz: itilmiş ile kakılmış)
• aynı türe ait dişi ve erkek cinsler arasında gözlemlenebilen karakteristiklerde (morfoloji, gelişim, biyokimyasal veya fizyolojik özellikler gibi) farklılık. örneğin bazı örümcek türlerinde dişi örümceğin erkekten daha büyük olması gibi.
• bir turun iki farkli forma sahip olma durumu.
• cinsel dimorfizm, aynı türün cinsiyetlerinin farklı morfolojik özellikler, özellikle de üremeyle doğrudan ilgili olmayan özellikler sergilemesi durumudur. farklılıklar ikincil cinsiyet özelliklerini, büyüklüğü, ağırlığı, rengi, işaretleri veya davranışsal veya bilişsel özellikleri içerebilir. erkek-erkek üreme rekabeti, çeşitli cinsel dimorfik özellikler dizisi geliştirmiştir. "savaş" dişleri ve koçbaşı olarak güçlendirilmiş kör kafalar gibi agresif faydalı özellikler, rakipler arasındaki agresif etkileşimlerde silah olarak kullanılır. süslü tüylenme veya şarkı söyleme gibi pasif gösteriler de esas olarak cinsel seçilim yoluyla gelişmiştir.
  
  bu farklılıklar ince ya da abartılı olabilir ve cinsel seçilim ve doğal seçilimin etkisi altında kalabilir. dimorfizmin tersi, her iki biyolojik cinsiyetin fenotipik olarak birbirinden ayırt edilemediği monomorfizmdir.
  
  kuşlardan örnekle gidersek; genel bir kural olarak, türün erkeği çocuklarını yetiştirmeye ne kadar az dahil olursa, erkek ve dişi arasında o kadar fazla eşeysel dimorfizm görürsünüz. bunun nedeni, evrimsel açıdan bakıldığında erkeğin temelde bacaklı bir penis olmasından kaynaklıdır. çalıkuşu, ördek, tavus kuşu erkek ve dişileri: görsel
  
  hayattaki tüm amacı bir eşin ilgisini çekmektir ve sonrasında çiftleştikten sonra ise bunun bir önemi de yoktur. birçok kuşta bu, erkeklerin gerçekten parlak, gerçekten kullanışsız tüylere sahip olmasına yol açar. (bkz: cennet kuşları)
  
  buna bariz bir örnek olarak tavus kuşunu verebiliriz. tavus kuşunun üçte biri büyüklüğünde devasa bir kuyruğu vardır ve bu onu önemli ölçüde daha düşük bir yaşam beklentisiyle karşı karşıya bırakır. ancak eğer bir karnaval dansçısı gibi görünürken cinsel olgunluğa kadar hayatta kalabilir ve yırtıcı hayvanlardan kaçınabilirse, o zaman açıkça aktarılmaya değer genlere sahip olduğunu dişiye göstermiş olur.
  
  buna karşılık, kartallar, güvercinler, kırlangıçlar civcivlerinin yetiştirilmesinde beraber rol oynarlar. bir dişiyi öylece hamile bırakıp hemen ardından ölmez ya da başka dişi peşinde koşturmazlar. bir aile kurabilecek kadar uzun süre ortalıkta kalmaları gerekir. yani, bu tip türlerde ömür boyu çiftleşmek esastır. bu sebeple de erkekler de dişilerle aynı boyuta ve renklere sahiptir.
• erkek ve dişi arasındaki bedensel yapı farkıdır.
• beslenmeyle alakalı erkeklik ve kadınlık üzerinden bu kavrama ilişkin önemli bir soru var:
  
  --- spoiler ---
  
  antropolog françoise heretier, burkina faso'daki araştırma sahasında, bebekler meme istediğinde annelerin oğlanları derhal emzirdiğini, kızları ise beklettiğini nasıl uzun süre sonra fark ettiğini anlatıyor. nedenini sorduğunda oğlanların hemen beslenmezlerse bir başkasının vücutlarının kızardığı ve öfkeden patlayacak gibi olduklarını söylüyorlar... kızlara ise erken yaştan itibaren "yoksunluk duygusu öğretilmeli, çünkü aksi taktirde kadın olduklarında hayatlarından asla tatmin olmazlar." françoise heretier şöyle yorumluyor: " böyle yaparak beklentileri farklı olan iki insan tipi yaratıyorsunuz: biri ihtiyaçlarının ve tüm itkilerinin derhal tatmin edilmesini bekleyecek, diğeri bir başkasının keyfini beklemeye mahrum olacak. bu sıra dışı bir terbiye yönteminidir ve beslenmeyle ilgilidir."
  
  mahrumiyetlere katlanabilmek için bünyenin kullandığı yöntem gelişmeyi durdurmak olduğuna göre, evrim boyunca "örgütlü kıtlık" kadınları ufak kılmayı başarmış olabilir mi?
  --- spoiler ---
  
  sf.62/ mona chollet-aşkı yeniden icat etmek/iletişim yayınları/çev:z. hazal louze
• ing. sexual dimorphism diye geçer.
  
  büyük kalçalı, büyük memeli, ince belli ve düz karınlı kadınların (bkz: 1, 2) erkeklere seksi gelmesi bu dimorfizm yüzündendir. çünkü bunlar insan hayvanının erkeğinde olmayan özelliklerdir.
  
  (bir de şöyle birşey var: (bkz: upper body strength))