bingöl

• siyasi tercihleri oldukça değişiklik gösteren ilimizdir. 1982 anayasası'na türkiye %90 üzerinde "evet" derken, kendisi %92 oranında "hayır" demiş; bunun üzerine ahmet kabaklı: "bingöl'ün siyasetine, elazığ'ın ibadetine güven olmaz" şeklinde bir laf etmiş.
• son 3 milletvekilliği genel seçim ve cumhurbaşkanlığı seçim sonuçları aşağıdaki gibidir.
  
  3 kasım 2002 erken genel seçimleri (katılım oranı: %78,3)
  
  akp.......................%31 (3 milletvekili)
  dehap...................%22
  bağımsızlar............%9,5
  mhp......................%8
  saadet partisi.........%8
  chp........................%7
  
  22 temmuz 2007 milletvekili genel seçimleri (katılım oranı: %84,02)
  
  akp.......................%71 (3 milletvekili)
  bağımsızlar............%14
  chp........................%4,1
  mhp......................%2,5
  
  12 haziran 2011 milletvekili genel seçimleri (katılım oranı: %82,3)
  
  akp.......................%67 (2 milletvekili)
  bağımsızlar............%23 (1 milletvekili)
  chp........................%3
  
  10 ağustos 2014 cumhurbaşkanlığı seçimi (katılım oranı: %74,55)
  
  recep tayyip erdoğan.....................%65
  selahattin demirtaş.......................%30,6
  ekmeleddin mehmet ihsanoğlu......%4.4
  
  bu seçim sonuçlarına bakıldığında çok büyük bir bölümü zaza olan seçmen profilinin ağırlıklı olarak(%70'ler civarında) sağ ve muhafazakar seçmen olduğu görülmektedir (maalesefi ekleyelim ki rengimiz belli olsun). kürt siyasi hareketi kıçını da yırtsa(göt diyemedim, yakışmazdı) bingöl'de %25 üzerine çıkamıyor(du).
  
  - bak o "du" önemli mustafa! dikkatini çekerim.
  +dikkat etmemiştim. dinliyorum ama götün kalkmadan anlat.
  
  "du" diyorum çünkü cumhurbaşkanlığı seçiminde selahattin demirtaş liderliğindeki (kasten abdullah öcalan demedim) kürt siyasi hareketi %30 bandını görmüştür. bu da bize(yoksa sadece bana mı? yok laa! bizedir bize) 7 haziran 2015 milletvekilliği genel seçimleri sonucunda hdp'nin barajı geçmesi halinde(ki ülke için son şanstır bu arada. araya sıkıştırayım!) akp'nin yine 2 milletvekili ve hdp'nin de 1 milletvekili çıkaracağını gösteriyor(du).
  
  +hay senin "du"nunu sikeyim!
  -sen de haklısın. bence sen de haklısın...
  
  akp bingöl'de ciddi bir oy kaybı yaşıyor. bingöl seçmeninin ezici bir çoğunlukla akp'ye verdiği desteğinin karşılığını görmemesi bu oy kaybının en büyük sebeplerinden biridir. bunun somut örneklerinden birisi; toki tarafından akp diyarbakır milletvekili galip ensarioğlu’nun firmasına ihale edilen ve 2010 yılında yapımına başlanan ve 7 bloktan oluşan 250 yataklı devlet hastanesi hala tamamlanamamış olmasıdır. bingöllüler diyarbakır'a veya elazığ'a sevk edilmekten isyan etme noktasına gelmişlerdir.
  
  +sadece hastane mi yani?
  -her şeyin başı sağlık! bi dur! kısaca bahsedecem diğerlerinden...
  
  1. akp'nin meşhur duble yolları bingöl için pek geçerli değildir.
  
  2. aday gösterilmeyince intihar eden akp'li iş adamı celal ayrancı hadisesi tepki çekmiştir. özellikle bu şahsın aday olmak için ankara'da bazı makamlarda yüklü miktarda para harcadığı ve söz aldığı fakat buna rağmen aday yapılmadığı, bu sebeple intihar ettiği dillendirilmektedir.
  
  3. akp 1.sıra adayının adaylık başvurusunu istanbul'dan yapmasına rağmen genel merkezin kararıyla sürpriz bir şekilde bingöl'den 1. sıradan aday yapılması akp seçmeninde soğuk bir duş etkisi yaratmıştır. üstelik bu adayın tüm yatırımları kocaeli ve istanbul'da olup kendisi bir kez bile "bingöllü" olmamıştır. "ama sevgili genel merkez haşa sizi çok seviyoruz ama madem bu kişi aday gösterilecekti neden cafcaflı temayül yoklamaları yok bilmem stk'larla yapılan fikir alışveriş toplantıları yapıldı" deniliyor. üstelik bingöl tarihinde bir ilk olacak şekilde ilgili adayın kadın olması da muhafazakar bingöl'de garipsenmiştir. (ha sırf kadın olması niye garipsenir o daha bi garip!)
  
  4. işsizlik, yoksulluk, adam kayırma...
  
  5. kobani düştü düşüyor ciddi bir rahatsızlık yaratmıştır bingöl'ün zaza kürtleri arasında. bunun bir bedeli olacaktır muhakkak. ve...
  
  6. e selahattin demirtaş yani. bi zahmet! önce durumun arkaplanı:
  
  aslında bingöl halkı genel itibariyle kürt siyasi hareketine karşı hep mesafeli durmuştur. evet kişi bazında önemli figürler vermiştir bu harekete fakat halk tabanında hiçbir zaman bir diyarbakır bir hakkari de olmamıştır. kurmanci arkadaşlar yüzeysel bir şekilde tırşikçi veya makarnacı olarak suçlasa da bingöllüleri durumun özüne inmek gerekir diye düşünüyorum. e mademki düşünüyorum öyleyse varım. beni görebiliyor musun? tahsiiinn! yılmaaaz! buradayım.
  
  bingöl zazaları şeyh said isyanı esnasında devlet tarafından ağır bir şekilde cezalandırılmıştır. isyan zamanında bingöl zazaları diyarbakır'ın kurmanclarından veya dersim'in alevi zazalarından umdukları desteği alamamışlardır. dımdızlar ortada kalınca da haşmetli devlet perişan etmiştir bingöl'ü. bingöl'ün önde gelen tüm aileleri, aşiretleri kurulan darağaçlarından cenazelerini toplamışlardır. zannedersem "devletle şaka olmaz" fikri zihinlere bu isyanda yerleşmiştir. fikir şu: devlete bulaşmayalım. ki 90'lı yıllarda yaşanan kirli savaşta bingöl zazaları kürt siyasi hareketine ciddi bir destek vermemiş olsa da devlet tarafından yine de ciddi bir şekilde cezalandırılmıştır.
  
  +hocam! hocaaamm! belgelerle konuş. öyle işkembe-i kübradan sallamakla olmaz.
  -peki canım.
  
  türkiye toplu mezar haritası incelendiğinde bingöl'ün bedelleri kürt siyasi hareketinin aldığı oy sayısı ile pek orantılı olmayan bir sırada olduğu görülüyor:
  
  1. bitlis: 17 mezar - 293 kişi
  2. tunceli: 2 mezar - 249 kişi
  3. bingöl: 8 mezar - 234 kişi
  4. siirt: 22 mezar - 222 kişi
  5. diyarbakır: 20 mezar - 222 kişi
  6. van: 9 mezar - 150 kişi
  7. batman: 11 mezar - 123 kişi
  8. hakkari: 7 mezar - 91 kişi
  9. şırnak: 4 mezar - 82 kişi
  ...
  
  - la kardeşim bu bingöl size ne etmiş?
  
  şunu etmiş; ufaktan homurdanmaya başlasa devlet anında yanında bitivermiş. demek ki devlet kademesinde bu vilayet için özel bir yaklaşım var zar. neyse biz seçime dönelim.
  
  +dön amk! koptum.
  
  şimdi son yıllarda kürt siyasi hareketinin zaza kimliğine vurgu yapmaya başlaması bingöl seçmeninde karşılık bulmuştur. hdp'nin eş genel başkanlarından birinin^* zaza olması ise bingöl seçmeninde daha bir karşılık bulmuştur. ayrıca son dönemlerde silahın susması, şiddet ortamının geçici olma ihtimali olsa bile ortadan kalkması bingöl seçmeninde kürt siyasi hareketine karşı bir ilgi uyandırmıştır. ne demeştik? bingöl şiddeti tasvip etmiyor.(yoksa dememişmiydik?) tüm bunlar bir araya geldiğinde sonuç şu:
  
  bingöl'de akp geriliyor, hdp yükseliyor. ve kürt siyasi hareketi bingöl'de daha önce ulaşamadığı oy seviyelerini zorluyor. 2 hafta önce sorulsa %35 oy oranına yaklaşıyor derdim ammaaa 7 mayıs 2015 akp bingöl mitingi ve 9 mayıs 2015 hdp bingöl mitingi karşılaştırıldığında acaba %40 oy oranı mı aşılacak diye sormaya başladım. haa sadece ben sormadım; boyacı şeho, madrekli hüso, xılbeli selo'da soruyordur.
  
  hatta efendime şunu söyleyeyim: durum akp için kritik hale gelince rte'nin ay sonuna bingöl'de miting düzenleme kararı aldığı söylentileri bile var şu anda şehirde. ha rte gelip neyin açılışını yapacak onu bulamıyorlar muhtemelen. velhasılı kelam hdp milletvekili sayısında 2-1 yaparsa şaşırmamak lazım ama bu bingöl siyaseti için gerçekten bir kırılma noktası olur.
  
  +biraz kahvane tarzı olmadı mı bu yorum?
  -haklısın! o zaman bingöl'de söylenen meşhur bir sözle bitirelim: elazığ'ın ibadetine bingöl'ün siyasetine güven olmaz.
  +bu mudur?
  -he bu amk!
  
  seçim sonrası edit:
  
  ak parti 61.294 oy ile %46,94 seviyesine gerilerken hdp 53.519 oy ile %40,99 seviyesine ulaşmıştır. bingöl için kürt siyasi hareketi adına muazzam bir başarıdır. bingöl de "onu başkan yaptırmadı!"
• feryal oney soyler bu parcayi, icinizi acitir... bir de minik serce kendince soylemistir isik dogudan yukselir de ama o baska bir icin acisidir^*...
  sozlerini de yazalim tam olsun:
  
  bingöl
  
  yerp pats yeğan karnan gananç tırnerı
  knar tarnan ağpürnerı bingöli
  şarveşaran atntsan zukvadz uğderı
  yars el kınats yaylanerı bingöli
  
  molorvel em, campanerin dzanot çem,
  pür licerin, ked u karin dzanot çem,
  yes bantukhd em, es değerin dzanot çem
  kurik asa, vorın e campan bingöli?
  
  ^*
  
  bahar yesil kapilari actiginda
  knar'a benzedi bingo'un pinarlari
  dizi dizi gecti deve kervanlari
  yarim de gitti bingol'un yaylalarina...
  
  kaybolmusum, yollarin yabancisiyim,
  tum gollerin, nehirlerin, taslarin,
  ben gocmenim, bu yerlerin yabancisiyim,
  bacim soyle, nerede bingol'un yollari?
• geni$ yaylalari, ormanlari, bol av hayvanlariyi, binlerce gol ve goletle suslenmi$ yuksek daglariyla, e$ine ancak himalayalarda rastlanabilen^* ve "gune$in dogdugu yer" diye bilinen yerin benzeri olan kaletepe'siyle ilgi ceken, 12 plaka numarali il.
• hakkındaki efsanelerden biri şu şekildedir:
  
  ve köroğlu bingöl dağlarında dolaşırken gökte uçan üç ördek düşürdü üç ok atışta.
  
  al yeşil çadırını bingöl yaylasına kurdurdu.
  
  seyisine dedi ki, al şu ördekleri temizle, yıka getir de kendimize bir şölen çekelim. kıratı da götür yanında, o da sulansın.
  
  seyistir, aldı ördekleri, tuttu kıratın dizgininden, biraz ilerdeki yeşil düzlükten kaynayan pınara gitti, önce atı suladı, çayıra bıraktı, sonra da ördekleri yolmaya başladı. birinci ördeğin yolunması bitince yıkamak için onu suya soktu, ördek suya değer değmez, öyle çırılçıplak, tüysüz canlanıverdi, seyisin elinden kaydı, havalandı gitti. ikinci, üçüncü ördek, onlar da suya girer girmez canlanıp uçtular.
  
  seyis korku içinde, başına ne geldiğini bilemeden köroğluna koştu, hal keyfiyet böyle böyle, dedi.
  
  köroğlu, amanın diye, delirmişçesine ayağa fırladı, aman ha, sen içtin mi o sudan, diye sordu, içmedim, dedi seyis. kırat içti mi? o, içti, dedi seyis. eyvah, ocağın yana, o bengisudur, ölümsüzlük suyudur. hızır aleyhisselam'ın içip ölümsüzlük kazandığı sudur, haydi gidelim de biz de içelim. koştular vardılar ki, ne görsünler, o pınar bin tane göl olmuş. eyvah, dedi köroğlu, eyvah ki eyvah...
  
  işte bu olaydan sonra koçyiğit köroğlu kendi kırk ölmezlere karışmasına karşın bengisuyu arıyor. kendisi zaten ölmez. kendisi için değil, insanlar için... pınarı buluyor, bulunca sevincinden kanatlanıyor, ölümsüzlük, ölümsüzlük, diye bağırıyor, gür sesinden dağlar yankılanıyor, sevinçten kanat takmışken, bir de görüyor ki ayağının dibindeki pınar bin tane göl olmuş ve hem de sular biribirine karışmış. birçok ölmez kuş vardır gökyüzünde işte bu kuşlar köroğlunun öldürüp de pınarlara soktuğu, sonradan dirilen kuşlardır.
  
  köroğlu kuşları ve atları severdi. onun için onları ölümsüzleştirdi. soylu atların piri hızır aleyhisselamdır. onun altındaki bozat da ölümsüzdür. onun için ona deryalar yüzünde dolaşan bozatlı hızır derler. bozatlı hızırın atı denizlerin üstünden ışık gibi süner, batmadan, bir göz açıp kapayıncaya kadar dünyanın ucunu bulur.
  
  köroğlu, o gün bugündür, kafdağının arkasında bengisuyu aramaktadır. bir gün o pınarı zincire vuracak, onun bin göl olmasının önüne geçecektir. şimdi, şu anda dünyanın herhangi bir yerinde, belki bingöl yaylasında, belki yemende, belki seba melikesi belkısın ülkesinde, pınarlara ölü kuş sokup uçurmaktadır.
  
  (bkz: ince memed)
• yukardaki safın bitlis ile karıştırdığı şehir.
• görmeden önce ölünmesi gereken bir yer.
• bingöl halkı "üşeniyorum" ya da "eriniyorum" demez. "edemiyorum" der.^*
• son kirksekiz saat icerisinde yas ortalamasi 15 olan bes cocugun intihar ettigi turkiye cumhuriyeti'nin dogu anadolu bolgesindeki bir ildir.
  
  cocuklardan birisi kendini asarak intihar ederken ikisi av tufegiyle, birisi zerik golune atlayarak, birisi de murat suyuna atlayarak hayatlarina son vermislerdir.
  
  ahmed arif'in dedigi gibi murat suyu kan akiyor, zerik golune dokuluyor sulari.
  
  15 yasinda ki cocuklarin intihar ettigine taniklik etmek mi zor yoksa onlarin geride biraktiklari bu dunyada yasamak mi daha zor bilmiyorum.
• dünyanın belki başka bir yerinde de suya girerken adayla arkadaş olup beraber yüzmek mümkündür, ben bilmiyorum. türkiye'nin en harikalarından yüzen ada ise 12. ilimiz bingöl'de, görülesi.
  
  http://imgtr.fotokritik.com/…857a651ecb014e8269.jpg
  http://www.ardost.com/…urkiye/karaman/yuzenada3.jpg