ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap
anneanne evindeki 30 kiloluk beton yorgan
-
kirmizi ve kaygan bir kumasla kaplanmis olmasi muhtemeldir.
boyle baklava seklinde dikili gibi, ic tarafi beyaz normal kumas ama..
kanyon alışveriş merkezi'ndeki içki rezaleti
-
desteklediğimiz rezalet. 18 yaşından küçüklere evlenmek, çalışmak, çocuk yapmak, namus cinayeti, dini ideoloji ezberi serbest, içki yasak mı olacak? yürü arap yürü.
3 numara kesilmiş saçlarla bile güzel olan kız
-
kemoterapi gören eşimdir..
merak edip mesaj atanlar çoğaldığı için durum editi: maalesef...
10 şubat 2018 zaytung'un ekşi sözlük haberi
-
allah kimseyi kendi reklamını yapacak duruma düşürmesin, amen
2002'de rte başta olsa final oynardık
billur kalkavan'ın 1983 yılındaki fotoğrafı
-
dostum billur kalkavan demişsin ama bu seren serengil.
orta doğu teknik üniversitesi
-
hahahah çok güldüm sözlük. oğlunu, kızını ahlak için bu üniversiteye göndermeyecekler varmış.
benim çocuklarda o kadar beyin yok demiyo da...
aşk-ı memnu
-
yaşım daha küçükken behlul ve bihter arasındaki tutkuyu,heyecanı,toksikliği,abartılı cümleleri, kavgaları aşk zannederdim.büyüdüm ve bir kez daha izledim.gerçek aşkın peyker ve nihat arasındaki uyum, yormayan tutku,arkadaşlık, ne olursa olsun birbirinin arkasında durma,saygı olduğunu anladım.
edit:ilk defa bir entrym debeye girdi...
senegalli yolcuya terörist diyen taksici
-
adamı soymaya çalışıyorsun, itiraz edince terörist diyorsun.
ben bu taktiği bir yerden çıkaracağım ama nereden?*
guns germs and steel
-
okudugum kurgu olmayan kitaplar arasinda en sevdigim ikinci kitap. birincisi (bkz: thinking fast and slow)
jared diamond da ayni daniel kahneman gibi bilimsel calismalarin sonucunu kendi kisisel hayat tecrubelerinden anektodlarla susledigi icin iki kitap da su gibi akiyor.
su gunlerde sozlukte cok tartisilan bu kitaba kendim anladigim kadariyla asagidaki gibi neseli bir ozet gecmek istedim ki henuz okumayanlarin da az biraz fikri olsun.
kitabin ana fikri nufus yogunlugunun daha yuksek oldugu bolgelerde gelismislik uc koldan ilerleyerek artar. nufus yogunlugu ise yiyecek uretiminin artmasiyla artar. yiyecek uretiminin artisi kilogram cinsinden degil kalori cinsinden olculur dolayisiyla bir bolgenin verimli olmasi icin o bolgenin kosullarinin bir protein-karbonhidrat ciftinin uretimine elverisli olmasi gerekmektedir tarihsel olarak one gecmek icinse bu gida ciftinin ilgili bolgede vahsi olarak mevcut bulunmasi ve evcillestirme icin gereken sartlari saglamasi gerekir. ortadogu'da mercimek-bugday, uzakdogu'da pirinc-domuz, amerika'da misir-fasulye ciftleri gibi...
kitaptan direkt alinti yapmak gerekirse "birkaç yüz kişilik bir toplumun
tam bir yalıtılmışlık içinde sonsuza kadar yaşamasına olanak yoktu. dört bin
kişilik bir halk 10.000 yıl ayakta kalabilirdi ama önemli kültürel kayıplara uğrar,
icatlar konusunda hayli başarısız olur, maddi kültürü eşi görülmemiş derecede
basit kalırdı." yani isolation is not good for me, hem bir toplum kendi icinde ne kadar dipdibeyse hem de diger insan topluluklariyla ne kadar cok gorusuyorsa o kadar gelisiyor.
peki simdi bir de kitabin ismine ilham olmus gelismenin uc kaynagina deginelim kisaca:
1) guns; tufek kulaga hos gelen, estetik bir ceviri itiraz edemem kitabin turkce ismine ama silahlar deyince aslinda dipdibe ve kalabalik bir toplumu duzenlemek icin ihtiyac duyulan tehditlerden bahsediyor jared diamond. evet biraz zorlama ama buna yasalar da dahil. kalabalik ve dibdibe bir toplum duzen saglamak icin silah gelistirmek zorunda kalir ve bu silahlari fetih yapmakta ve olasi tehditleri bertaraf etmekte kullanir. boylece daha cok kaynaga ulasip daha uzun sure yasayarak daha gelismis olur.
yine kitaptan direkt bir alinti yaparak tufege olan ihtiyacin kaynagini anlayalim:
"akraba olmayan yabancılar arasındaki çatışma sorunudur.
toplumu oluşturan insanların sayısı arttıkça bu sorun astronomik şekilde büyür.
yirmi kişilik bir oba içindeki ilişkiler 190 ikili ilişki içerir (20 kişi çarpı 19 bölü
2) ama 2000 kişilik bir obada bu sayı 1.999.000 e yükselir. her bir ikili kanlı bir
tartışmada patlamaya hazır saatli bir bomba demektir. oba ve kabile
toplumlarında her öldürme olayı genellikle bir intikam girişimine yol açar,
böylece toplumun huzurunu kaçıran sonu gelmez bir cinayet ve karşı cinayet
döngüsünü başlatır.
herkesin herkesle akraba olduğu bir oba toplumunda kavga eden her iki
tarafın akrabaları da aynı anda aracılık etmek için işe karışır. pek çok kişinin
hâlâ birbiriyle akraba olduğu ve herkesin en azından birbirini adıyla tanıdığı
kabile toplumlarında ortak akrabalar ve dostlar kavgada arabuluculuk eder. ama
herkesin herkesi tanımasına olanak veren "birkaç yüz" eşiği bir kez aşıldıktan
sonra sayısı artan ikililer birbiriyle ilişkisi olmayan yabancılardan oluşur.
yabancılar kavga ettiği zaman orada bulunan insanlardan pek azı kavgayı
durdurmakta özel çıkarı olan, her iki tarafın da dostu ya da akrabası olacaktır.
bunun yerine seyredenlerin çoğu kavga edenlerden birinin dostu ya da akrabası
olacak, onun tarafını tutacak, iki kişilik bir kavgayı genel bir arbedeye
dönüştürecektir. bu yüzden de anlaşmazlıkların çözümünü üyelerine bırakan
büyük hacimli bir toplumun patlayıp havaya uçması kaçınılmazdır. binlerce
insandan oluşan toplumların, ancak gücü tek elde toplamak ve anlaşmazlıkları
çözmek için merkezi otorite geliştirirlerse ayakta kalabileceklerini bu olgu bile
tek başına açıklayabilir.
2) germs, mikrop. evet mikrop kalabalik tarim toplumlarini hem kirip gecerken hem de geri kalanlari kendine bagisik hale getirir. sizin toplumunuzun bagisik olup yabancilarin bagisik olmadigi ne kadar cok mikrobunuz varsa fethedilemeye karsi o kadar direncli olursunuz ve daha uzun yillar medeniyetinizi surdurursunuz. medeniyetiniz ne kadar uzun surerse gelismisliginiz de o kadar artar. avci-toplayici kucuk toplumlarin karmasik mikroplar uretmesi mumkun degildir cunku az sayida konaktan sonuncusu da oldugunde mikrobun hayatta kalip evrimsel olarak karmasiklasmasi da mumkun olmaz.
3) steel, celik. gelismis aletleri temsil eden altbaslik. aslinda bu cogumuzun asina oldugu bir altbaslik. tarimsal uretim arttikca toplum icinde herkesin uretime katilmasi gerekmez toplum uretime katilmayan yoneticileri, ruhban sinifini sanatcilari, mucitleri ve bilim adamlarini da besleyebilir. bosa cikanlar da din, yazi, makine ve takvimi hayal edebilecek bos zamana sahip olur ve gelismislik artar.
iste boyle sevgili sozlukcu, ozet dedin iki saattir okuyoruz diyeceksin ama mevzuyu bundan daha kisa anlatmak da pek mumkun degildi. simdi en azindan konu hakkinda bir fikrin var.