aristarkhos

• namı değer sisam'lı aristarchus. dünyanın güneş tarafında döndüğünü söyleyen ilk kişidir. elimizde doğrudan hiç bilgi yoktur sanırım. archimedesden öğreniyoruz adını, sanını. bu işi 2300 yıl önce yapmasıdır tabii önemli olan.
• güneş merkezli evren modelini ilk ortaya atan astronomdur.ama antik yunan düşünürlerinin ekseriyeti gibi o da pek bilinmez.insanların çoğu güneş merkezli evren modelini 16. asırda kopernik diye birinin çıkıp damdan düşer gibi ortaya attığını düşünür.oysa dünya'nın değilde güneş'in merkez olabileceği fikri aristarkhos'tan kopernik'e kadar her nesilde birkaç kez ortaya atılmıştır.aristarkhos ay'daki gece-gündüz çizgisinin eğriliğini inceleyerek güneş'in çapının dünya'dan 7 kat büyük olduğunu hesaplamıştır(gerçekte 100 küsur).hesap hatalı olsada nitel olarak doğrudur.o da bundan hareketle güneş'in merkez olduğunu savunmuştur ama kimseyi ikna edememiştir.bunun nedeni de ''madem dünya dönüyorsa neden zıpladığımızda aynı yere düşüyoruz?'' sorusuna cevap verememesidir.o dönemde eratosthenes dünya'nın yarıçapını aşağı yukarı hesapladığı için dünya'nın dönüş hızı kolaylıkla hesaplanabiliyordu.yunanistan enlemi için dünya saniyede 350 metre hızla dönüyordu.tabii o dönemin aydınları böyle bir hızın hissedilmemesinin mümkün olmadığını, kuşların uçarken neden dünya'dan geri kalmadığını da sordular.o dönemde ne görelilik ne de eylemsizlik bilindiği için bu sorulara doyurucu cevaplar veremedi aristarkhos.
  galileo göreliliği öncesinde aristotalesçiler seyreden bir gemide tavandan bir çivi düştüğünde çivinin daha geriye düşeceğini çünkü çivinin gemiden ayrıldığını düşünürlerdi.aynı mantıkla yaklaştıkları için zıpladıklarında dünyanın daha gerisine düşeceklerini düşünüyorlardı.bu işin görelilik tarafı.
  dünya sabit hızla döndüğü için hızın hissedilmemesi de normal bu da eylemsizlik tarafı. dönemin aristotalesçi entelektüel çetesi aristarkhos'la çok dalga geçmişlerdi.zaten o da bunlara dayanayıp biliminizede sizede şeklinde kadir inanırvari(atom fiziğinede profesörlüğünede lanet olsun:))biçimde bilimi bırakmış zamanının ötesindeki insanlar listesinde yerini almıştır.
• m.ö 320-230 yılları arasında sisam (en.samos) adasında yaşamış grek astronom ve matematikçi. dünya'nın güneş'in etrafında dolanan bir gezegen olduğu fikrini savunmuş, yıldızların çok uzaklardaki başka güneşler olabileceğini söylemiştir zamanında. ayrıca ay ve güneş'in çaplarının oranlarını her ne kadar hatalı sonuç elde etse de hesaplamış ve güneş'in dünya'dan daha büyük bir cisim olduğunu da belirtmiştir.
  
  düzeltme: mr postaci yaşadığı yer bilgisi için uyardı, düzeltmeyi ekliyorum: "sisamda yaşamıyor, sadece doğduğu yer orası. iskenderiye'de öldüğü düşünülüyor hatta. büyük ihtimalle mısır, yunan anakarası veya sicilya'da yaşadı hayatının büyük kısmını"
• bizim evrenin merkezinde yaşayan özel varlıklar değil, yalnızca sıradan varlıklar olduğumuza dair devrimci düşüncenin sahibi mö 310-230 yılları arasında yaşamış ionya'nın son bilim insanlarından biri.
  sy tutulmasından yola çıkarak güneşin dünyadan daha büyük olması gerektiği sonucuna varmış, dünyanın güneş sisteminin merkezinde değil, güneşin etrafında dönen gezegenlerden biri olduğunu savunan ilk bilimadamı olmuştur. dünyanın yalnızca diğer gezegenlerden biri olduğunu fark ettikten sonra, güneşin de sıradan olduğundan şüphelenerek, yıldızlarında uzak güneşler olduklarına inanmıştır. ^*
• antik yunan felfesefesi, evreni dünya merkezli olarak algılıyordu. güneş merkezli teorinin tarihteki ilk kayıtlı savunucusu m.ö. 310 - m.ö. 230 yıllarında yaşamış olan samoslu aristharkos'tur. aristoteles ve ptolemaios'un dünya merkezli evren teorisinin geçerli olduğu tarihlerde ciddiye alınmayan aristharkos'un teorisi, yaklaşık 2000 yıl sonra kopernik sayesinde doğrulanmıştır.
  dante alighieri de ilahi komedya'sında, evreni ptolemaios'un görüşüne göre tasarlar. dante'ye göre dünya evrenin merkezidir ve dönmez, olduğu yerde durur. ay, merkür, venüs, güneş, mars, jüpiter, satürn dünyanın çevresinde, iç içe geçmiş yedi gök içerisinde döner. yedinci gökten sonra yer alan sekizinci gökte ise sabit yıldızlar vardır. dokuzuncu katta ise gezegengenlerin dönmesini sağlayan ilk devindirici bulunmaktadır. onuncu kat tanrı'nın sevgili kullarının bulunduğu göğün en yüksek katıdır.
• agora filminde düşüncelerinden çokça bahsedilen astronom.
• ayın en büyük kraterine ismi verilen filozoftur. kendisi ayın büyüklüğünü çok akılcı bir yöntemle tespit etmiştir. önce aynı kendi çapı kadarlık bir mesafeyi ne kadar zamanda katettiğini tespit etti (1 saat kadar). daha sonra tam ay tutulmasında ayın dünyanın gölgesinden ne kadar sürede çıktığını gözlemledi (2 saat 40 dakika kadar). gözlemleri sonucunda ay tutulmasından kurtulma süresinin ayın kendi çapını kattettiği süre arasında 2.7 kat olduğunu tespit etti. daha önce dünyanın çapını hesaplayan eratosthenes sayesinde ayın çapının 4200km olduğunu gördü. günümüzde ayın çapının 3476km olduğunu biliyoruz ve o zamanın gözlemleri ile yeter yaklaşıklıkta elde edilen bir veri olduğunu görebiliyoruz. okuldaki yazılı sınavlarda ne derdik? önemli olan gidiş yolu, sonuç değil. gerçekten akıllıca bir yöntemle ama elinde doğru ve daha hassas araç gereçler olmadan olabildiğince güzel bir hesap yapmıştır kendisi. saygıyla eğiliyorum.
• m.ö. 310-230 yılları arasında yaşamış, sisamlı yunan gökbilimci ve matematikçidir. evrenin merkezine dünya'yı değil de güneş'i koyan günmerkezlilik inanışının ilk savunucularındandır. güneş merkezli teorinin tarihteki ilk kaydı kopernik in aksine aristarkhos'a aittir.
  
  antik yunan felsefesi, evreni dünya merkezli olarak algıladığı için bu dönemde yaşayan aristotelesçi ve pythagorasçı gruplar yüzünden aristarkhos'un teorisi ciddiye alınmamıştır. dile kolay 2000 yıl sonra kopernik tarafından doğrulanmıştır.
• kopernik'ten 1800 yıl önce m.ö. 310 yılında doğmuş olup dünyanın güneş etrafında döndüğünü ilk iddia eden insan.
  "güneş'in ve ay'ın büyüklük ve mesafeleri üzerine" adlı çalışması günümüze kalmış olup gökyüzünün sonsuz bir evren olduğunu keşfetmiştir. ayrıca güneş saatinin mucididir.
• büyük adam olduğu halde fikirleri ölümünden tam 2 bin yıl boyunca kabul görmemiştir. ölünce sırma saçlı olması gerekti. o bile olmamış.
  ay bir elma, dünya 3 elma, güneş 7 elma ölçekli büyük diyerek hesaplamalarını insanlığa açıklar. o da ne! de get derler. ama adamın haklı olduğu asırlar sonra fark edilir.
  güneş eksenli dünya modelinin babalarından biridir hasılı.