antonio vivaldi

• klasik müzikseverlerin çok iyi bildiği, fakat ressamın ve resmedilen kişinin ismi tuvale imzalanmadığı için vivaldi olduğu varsayılan o zarif portresi: pittore della cerchia di giuseppe maria crespi, antonio vivaldi, 1723
  
  italya'daki museo internazionale e biblioteca della musica'da sergilenen resimdeki kişinin vivaldi olduğunun düşünülmesinin nedeni ise figürün alnında, peruğun altında görülen "kırmızı bukle"dir. ancak, kızıl saçlarından dolayı kızıl rahip lakabıyla anılan vivaldi'ye atfedilen resimdeki bu kırmızılık, giuseppe maria crespi atölyesi'nin tipik astar katmanını ortaya çıkaran hafif bir renk kaybıdır.
  
  yukarıdaki iddianın yanı sıra, antonio vivaldi'yi tasvir eden 18.-19. yüzyıla tarihlendirilen çizim, françois morellon la cave'in 1725 tarihli gravürü ve pier leone ghezzi'nin 1723 tarihli karikatüründe görülen benzerliklerle karşılaştırıldığında, tabloda resmedilen kişinin vivaldi olduğu yönünde neredeyse görüş birliği vardır.
  
  tüm bu görüşler, henüz iddiadan öteye gidemese de resimdeki kişinin vivaldi olduğuna inanmak güzel şey.
  
  bahsi geçen tabloyu müzenin duvarında görmek ve klasik müzikler eşliğinde müzeyi gezmek isteyenler için sanal tur: museo internazionale e biblioteca della musica di bologna
• 1678 venedik doğumlu bir italyandır.
  babası keman çalıyordu. küçük yaşta yolu papaz okuluna düştü. papaz olarak atandı da. fakat kısa sürede astımını bahane ederek bıraktı. bir kurumda keman öğretmenliği yapmaya başladı. işi, yetim ve engelli kızlara keman çalmayı öğretmek ve her ay onların konserlerinde seslendirmeleri için iki konçerto yazmaktı.
  konçertonun beş yıldızlı babası müziğe böyle başlangıç yaptı. sonrası konçertolar, kantalar, operalar.. yaşarken ünlenmiş, takdir görmüş bir besteci.
  
  vivaldi kendisinden önceki konçerto birikimini devralmış, bu formu doruğa ulaştırmıştır.
  konçerto sözcüğünün müzikte zaman içinde büründüğü anlam özetle, konçertant beste yapısı içindeki partilerin beraber veya birbirlerine karşı hareket etmeleri şeklinde tanımlanabilir.
  16. yüzyıl sonlarından itibaren, özellikle de venedik çok koroluluğu içinde gelişen bu prensip, sonra barok dönemin karakteristik stili hâline gelmiştir.
  vivaldi'nin solo konçertoları tüm konçertoları içinde önemli bir yer tutar; 329 adet.
  17. yüzyılda, enstrümantal parçalardaki zor pasajları solistlere çaldırmak bir âdetti; özellikle de genellikle amatörlerden oluşan kilise orkestralarında. solo konçerto bu geleneğin yoğurduğu anlayışın bir ürünüdür.
  
  onun konçerto formu neredeyse her zaman 3 bölümlüdür (hızlı, yavaş, hızlı). yalnızca yaklaşık 30 konçerto yavaş bir girişle başlar. konçertoların ilk bölümlerinin her zaman, son bölümlerin ise sıklıkla solo konçerto beste yapısında düzenlendiği görülür.
  
  bach'ı, beethoven'i , handel'i etkilemiş bir insandır vivaldi. klasik müziği sevmeyen hatta hiç anlamayana bile sevdirebilir kendini. böyle bir sihri vardır. bir müzik eleştirmeni ve araştırmacısı^* eserleri için " yeni ezgiler, ritmik canlılık, solo ve orkestra topluluğu arasındaki renk bağdaşması, dramatik gerilim ve biçim netliği açısından çok alımlıdır." der. işte sihrin nedeni budur.
  
  avusturya 'da ölmüştür. sevdiği kadın, bir operacı olan anna giraud'u graz'da dinleyebilmek için tesadüfen avusturya'da bulunuyordu. viyana'da kaldığı evde öldü. tarih 28 temmuz 1741'di. kimsesizler mezarlığına gömüldü. mezarının tam yeri belli değil. viyana teknik üniversitesi mezarlığın üzerine kurulduğunda mezarının kaybolup gittiği iddia ediliyor.
  
  230 keman konçertosu dışında flüt, obua, viyola, mandolin konçertoları da vardır. farklı enstrümanları öne çıkarmayı seviyordu. viyolonseli kimse onun kadar solo olarak kullanmamıştır. 90 küsur opera eserinden günümüze sadece 50 tanesi ulaşabilmiştir.
• mozart'ta yakalanılan müzikal derinliğe sahip birkaç klasik müzik bestecisinden biridir.
  doğduğu gün 1678'de venedik'te oldukça büyük bir deprem meydana gelmiştir. bence bu deprem, o dehanın dünyaya ayak basmasının yankısıydı. zira vivaldi gibi bir besteci, cidden yüzyılda bir dünyaya gelebilir.
  vivaldi'nin hayatını da çok manidar bulurum, babası bir berber ama aynı zamanda sanat aşığı ve keman çalıyor. babasının hayali, oğlunun iyi bir müzisyen olması, bu yüzden daha çok genç yaşta oğlunu yanına alıp keman çalarak geziyor. o dönemde, babasından büyük bir müzik aşkını devralıyor vivaldi. müzik aşkı da genetik bence, zira babası imkansızlıklar içinde olduğu için profesyonel müzisyen olamamış.
  vivaldi din görevlisi oldu genç yaşlarında ancak onu zorlayan bir astım türüne sahipti. hastalığı sebebiyle işiyle çok fazla ilgilenemiyordu, odasına çekiliyor ve saatlerce müziğe zaman ayırıyordu. hastalığı onun hem lanetiydi hem de şansıydı. saatlerce prova yapıyor, kusursuzu arıyordu. hayatının en büyük tutkusuydu müzik.
  müzik eğitimi de veriyordu, müziğe olan tutkusu ile yaşadığı bölgede inanılmaz bir saygı kazandı. herkes onu konuşuyordu, genç dahinin ismi kulaktan kulağa dolaşıyordu, müzisyenler onunla tanışmak için kaldığı bölgeye geliyorlardı.
  bach gibi bir dahi bile, vivaldi'yi kusursuz buluyordu ve vivaldi'ye derin bir hayranlık duyuyordu, bach'in ne kadar mükemmelliyetçi biri olduğunu düşünürsek, vivaldi'nin dehasını anlayabiliriz. four seasons çok fazla bilinir ama vivaldi 500'den fazla konçerto ile, klasik müziğin en üretken birkaç isminden biridir. konçertoları da alelade değildir. müzikal derinliği yüksek eserlerdir.
  ünü giderek yayılan vivaldi, kraliyet ailelerinin ilgisini çekti ve pek çok kraliyet konserinde yer aldı, şövalyelik ünvanı verildi. artık çağının en çok değer gören müzisyenlerinden biriydi. tüm bu süreçte çok mutlu muydu, hayır. zira hastalığı onu zorluyordu ve hayatında duygusal ritm bakımından sıkıntı vardı. istediği ilişkileri kuramamış biriydi.
  hayatının son döneminde, süksesini ve şöhretini kaybedip, fakir ölmüştür ve bu dahi için oldukça sıradan bir cenaze töreni düzenlenmiştir. normalde ünlü müzisyenlerin cenaze törenlerinde görkemli orkestralar müzik yaparken, vivaldi gibi bir dahi için sadece kilise çanı çalınmıştır. yaşadığı yüzyılın en büyük müzisyeni için bu kadarı çok azdır.
  bach, mozart, vivaldi bu dahilerin yaşamlarının son dönemleri çok parlak geçmemiştir. vivaldi'nin dehası bugün onaylanmış, zira özellikle avrupa sanat dünyası onun eserlerini 1950lerden sonra tekrar gündeme getirmiştir.
• birkaç zamandır kafayı kendisine ve eserlerine takmış durumdayım. bulabildiğim eserlerini kişisel müzik arşivime katmaya çalışıyorum ve internette kendi çapımda araştırmalar yaptım. peter ryom tarafından oluşturulan ve çeşitli aralıklarla güncellenen rv (ryom verzeichnis) kataloğunun son haline göre kendisinin 820 eseri vardır. bazı eserlerin modifiye edilmiş halleri de orjinal eserin yanına a ve b harfi konarak belirtiliyor. bunlar da işin içine girdiğinde eserlerinin sayısı benim görebildiğim kadarıyla 864'e çıkıyor. tabi hiçbir kaynakta varlığı görülmemiş ama keşfedilmeyi bekleyen eserleri de vardır mutlaka. örneğin yeni bulunan ve 815 ve 816 numaralarının verildiği keman için yazılmış 2 sonatının varlığı keşfedilene kadar bilinmiyordu. dolayısıyla araştırmalar ve buluşlar devam ettikçe katalog yenilenmeye devam edecek.
  
  sonradan yapılan araştırmalarla bu eserlerden biri kayıp 40 tanesinin vivaldi'ye ait olmadığı kesin ya da neredeyse kesin olarak saptanmış, katalogdan çıkarılmış ve oluşturulan sahte vivaldi eserleri kataloğuna taşınmıştır. bu eserler şunlardır:
  
  * keman için 4 sonat (rv 13, rv 24, rv 776, rv 785)
  * flüt için 3 sonat (rv 49, rv 50, rv 809)
  * musette, fidel, flüt (veya blok flüt), obua (veya keman) için 6 sonat (rv 54-59)
  * 2 blok flüt (recorder) için 1 sonat (rv 80)
  * flüt ve yaylılar için 3 konçerto (rv 89, rv 102, rv 426)
  * yaylılar için 2 senfoni (rv 116, rv 132)
  * yaylılar için 2 konçerto (rv 144, rv 148)
  * keman ve yaylılar için 4 konçerto (rv 272, rv 274, rv 338, rv 385)
  * çello ve yaylılar için 2 konçerto (rv 404, rv 415)
  * obua ve yaylılar için 3 konçerto (rv 459, rv 464, rv 465)
  * 3 motet (rv 586, rv 605, rv 614)
  * 3 dini opera (rv 646, rv 647, rv 648)
  * 3 opera (rv 696, rv 698, rv 777 [kayıp])
  * soprano için 1 kantat (rv 753)
  
  bunlar dışında 17 civarı eserin vivaldi'ye ait olduğu konusunda şüpheler vardır ama bu konuda internetteki aramalarımda farklara rastladığımdan ve sahte eserler kataloğuna taşıma yapılmadığından şimdilik bunları onun sayalım.
  
  kayıtlardan varlığı bilinen 49 eser ise tamamen kayıp durumdadır. bunlar:
  
  * çello için 1 sonat (rv 38)
  * keman için 13 konçerto (rv 174, rv 193, rv 200, rv 255, rv 290, rv 304, rv 305, rv 309, rv 316, rv 337, rv 351, rv 743[türü kesin değil], rv 752)
  * 2 korno, 2 obua, 2 fagot ve yaylılar için 1 konçerto (rv 573)
  * 7 motet (rv 590, rv 599, rv 619, rv 622, rv 748, rv 797, rv 804)
  * 3 oratoryo (rv 643, rv 645, rv 782)
  * 5 serenat (rv 688, rv 689, rv 691, rv 692, rv 694)
  * 11 opera (rv 701, rv 707, rv 708, rv 713, rv 715, rv 716, rv 720, rv 721, rv 722, rv 724, rv 730)
  * soprano için 1 kantat (rv 747)
  * flüt için 3 konçerto (rv 750 - 4 ülkeler konçertosunun biri [il gran mogol] bulundu ve rv 431a numarası verildi. diğer üç konçerto: la francia, la spagna, l'inghilterro hala kayıplar.)
  * 2 flüt, 2 keman, 2 fagot ve yaylılar için 1 konçerto (rv 751)
  * flüt ve yaylılar için 2 konçerto (rv 784, rv 805)
  * 1 senfoni-muhtemelen yaylılar için (rv 741)
  
  kısmen kayıp olan 22 eser (bazı operaların kalan bölümleri yeniden yapılandırılmıştır):
  
  * 18 opera (rv 695, rv 697, rv 699, rv 704, rv 705, rv 706, rv 710, rv 712, rv 723, rv 726, rv 731, rv 732, rv 733, rv 734, rv 735, rv 737, rv 778, rv 819)
  * keman için 3 konçerto (rv 742, rv 744, rv 745)
  * muhtemelen org için yazılmış sonat parçası (rv 746)
  
  kayıp ve sahte eserlerin dışında vivaldi'nin tamamlamadan bıraktığı eserler de vardır. benim gördüğüm kadarıyla bunların sayısı 42'yi buluyor. birkaçının eksik kısımları benzer eserler kullanılarak yeniden yapılandırılmış ama genelde eksik kısımlar tamamlanmadan olduğu gibi bırakılmış ve bu şekilde çalınarak kaydedilmiştir, ki bence doğru olan da budur:
  
  * keman için 6 sonat (rv 4, rv 7, rv 11, rv 17, rv 37, rv 791)
  * yaylılar için 1 senfoni (rv 125)
  * keman ve yaylılar için 16 konçerto (rv 172a, rv 179a, rv 203, rv 213a, rv 270a, rv 320, rv 322, rv 360, rv 372a [eski rv 790], rv 378, rv 771, rv 772, rv 773, rv 792, rv 793, rv 794)
  * keman ve yaylılar için 1 senfoni (rv 192a)
  * flüt ve yaylılar için 2 konçerto (rv 431, rv 432)
  * obua ve yaylılar için 1 konçerto (rv 459)
  * fagot ve yaylılar için 2 konçerto (rv 468, rv 482)
  * 2 keman ve yaylılar için 2 konçerto (rv 520, rv 526)
  * 2 keman, 2 org ve yaylılar için 1 konçerto (rv 584)
  * 4 motet (rv 615, rv 624, rv 628, rv 789)
  * keman, org ve yaylılar için 2 konçerto (rv 774, rv 775)
  * yaylılar için 1 konçerto (rv 786)
  * çello ve yaylılar için 2 konçerto (rv 787, rv 788)
  * keman, çello ve yaylılar için 1 konçerto (rv 814)
  
  bu bilgileri zaman için de güncellemeye çalışacağım. suserlardan konunun uzmanları veya benim gibi başka ilgilenenler varsa, her türlü katkılarına minnettar olurum.
  
  edit: 2014 yılında bir keman, bir çello ve serbest enstrüman için yazılmış üçlü sonat bulunmuş ve rv 820 olarak kataloglanmış. keman için yazılmış bir başka sonat da bulunmuş ancak henüz kataloğa eklenmemiş. ilk paragraftaki sayıları güncelledim.
• vivaldinin "kendini tekrarlamasi" hadisesine kaynak olusturan melodi her eserinin bir yerine "niii ninin niini niiinin" diye bir paraf atmasidir. bu melodi her eserde en az bir kere kendisini gosterdigi icin bunu duyanlar ayni eseri yazmis durmus demektedirler. lakin bu hakli bir elestiri midir? kanimca resimde mondrian, van gogh ne kadar tekrar ediyorsa, vivaldi de o kadar kendisini tekrar etmektedir. ben buna stil demeyi tercih ediyorum, bazisi kendini tekrar diyor.
• gelip bana "ben geldim öte taraftan, kalk git sen öl, ben biraz daha beste yapayım" dese, bir saniye bile düşünmem. hemen reddederim.
  
  ben dinleyemeyeceksem, başkaları da dinleyemesin.
• ikinci doğum yerinin neresi olduğunu merak ettiğim klasik müzik kemanist'i.
  
  yillar sonra gelen edit: benimkinden once girilen entry "ilk dogum yeri ……… olan xxxxx sanatçisi" seklinde olmasindan mutevellit, boyle bir entry girmistim. baktim silinmis dolayisiyla benim entry'nin de pek bir anlami kalmiyor. (bkz: fyi)
• barok müziğin gelişimi üzerindeki etkisi çok büyüktür. kilise, opera binası ve konser salonu için müzikte dönüşümlerin ilk ateşini kendisi yakmıştır. ama en önemli başarısı, yaylı çalgılar için yaptığı müzikteydi. yaylı çalgılara yeni stil ve teknik getirdi ve en önemli türlerinden biri olan konçertoyu adeta pekiştirdi. vivaldi'nin konçertoları çağdaşları için bir model haline geldi ve kısa sürede on sekizinci yüzyıl avrupa'sının en önemlilerinden biri haline geldi. dört mevsim de dahil olmak üzere udiscovermusic'in sunduğu 10 başyapıtı içeren vivaldi eserleri...
  
  the four seasons
  
  vivaldi'nin 1723'te bestelediği en iyi bilinen bu eseri, yılın mevsimlerini betimleyen dört keman konçertosundan oluşan bir settir. konçertolar, değişen mevsimlerin programatik tasvirleri ve teknik yenilikleri ile o dönemler bir ilke imza atmıştır.
  
  gloria
  
  vivaldi bu parçasını venedik'te kızlar için bir yetimhane olan ospedale della pieta'nın korosu ve orkestrası için besteledi. gloria'nın harika güneşli doğası, kendine özgü melodileri ve ritimleri ile vivaldi'nin tüm müziğinin karakteristiğidir ve evrensel bir çekiciliğe sahiptir.
  
  stabat mater
  
  vivaldi'nin genel stilinin aksine, 1727 tarihli stabat mater, metnin duygulu doğasına yakışır şekilde, nadir bir duygu derinliği ve güçlü bir melankoli duygusu verir.
  
  l'olimpiade
  
  1734 yılında bestelenen ve antik yunanistan'da geçen l'olimpiade, hem tanışmaları yasaklanan kadınlara aşık iki arkadaşın hikayesini anlatıyor hem de vivaldi'nin en iyi eserlerinden biridir.
  
  nulla in mundo pax sincera
  
  solo soprano ve yaylı çalgılar orkestrası için üç aryadan ve birbirine bağlanan resitatiflerden oluşan bir parçadır. vivaldi'nin en güzel solo motetlerinden biri olarak kabul edilir ve hareketli yapısıyla ünlüdür. 'bu dünyada acı olmadan gerçek barış yoktur' olarak tercüme edilebilir.
  
  l'estro armonico
  
  parça yaylı çalgılar için ilk kez 1711'de amsterdam'da yayınlanan 12 konçertodan oluşan bir settir. vivaldi'nin yaratıcı dehasını tam olarak ortaya koyan ilk çalışmasıdır ve telli çalgılar için hızlı-yavaş-hızlı hareket formülünü kuran ilk parçadır. konçerto çıkışının büyük bir kısmı.
  
  e-bemol majör keman konçertosu
  
  deniz fırtınası olarak da bilinen e-flat majördeki keman konçertosu, şiddetli dalgaları ve gürleyen gökyüzünü adeta insana en derinden hissettirir.
  
  trio sonata
  
  bu üçlü sonat, sevincin anlamlı, basit bir ifadesidir ve udun hem sınırlamaları hem de yeteneklerini ortaya döker.
  
  concerto for two trumpets
  
  vivaldi, iki trompet ve yaylı çalgılar orkestrası için hazırlanan bu parlak eserde, venedik'in müzikal diyalog sevgisini sergiler.
  
  nisi dominus
  
  vivaldi'nin solo ses ve yaylılar için ilk mezmur eseri onun devasa çıkışında genellikle gözden kaçan bir mücevher gibidir.
• mendelssohn'un dolaylı bir şekilde yeniden keşfettiği italyan virtüözü ve bestecisi. vivaldi yaşadığı dönemde çok büyük ün sahibi bir müzisyendi ve aralarında bach ve haendel'in de bulunduğu pek çok besteciye yol gösterici olmuştu. ancak yaşamının son yıllarında gördüğü vefasızlık ölümünden sonra da sürdü ve unutulmaya yüz tuttu. unutulmasında daha fazla para kazanmak için eserlerinin çoğunu bastırmak yerine el yazmaları şeklinde satmasının da önemli etkisi vardır. bach da vivaldi'yle aynı kaderi paylaşmıştı, her ikisi de on dokuzuncu yüzyıla gelindiğinde unutulmuş bestecilerdi. bach'ı müzik dünyasına yeniden tanıtmak yolunda çalışmalar yapan mendelssohn, bach'ın vivaldi uyarlamalarını görerek vivaldi'ye duyduğu büyük hayranlığı fark etti ve böylece vivaldi de yeniden gün ışığına çıkmış oldu. yine de vivaldi'nin genel müzik kamuoyu tarafından tanınması neredeyse bir yüzyılı daha buldu ve ancak yirminci yüzyılın ortalarına doğru hak ettiği ilgiyi görmeye başladı. her ne kadar birtakım elitistler müziğinin herkesçe beğenilmesinden rahatsız olarak "yüzlerce eser bestelememiş, aynı eseri yüzlerce kez tekrarlamış" diyerek bok atmaya kalktıysalar da vivaldi'nin kendisinden önce var olmayan bir stil ortaya koyduğu ve klasik müziğin en büyük isimlerinden biri olduğu gerçeğini değiştiremediler.
• 1678'de venedik'te doğdu. babası st. mark kilisesinin orkestrasında çalan usta bir kemancıydı. vivaldi henüz kendi eserleriyle ün kazanmadan önce babasıyla birlikte ikili keman konserleri verdi ve bu konserler tanınmasında da büyük ölçüde etkili oldu.
  
  bir papaz eğitimi alan antonio vivaldi 1703 yılında resmen papazlık görevine atandı. ama aynı yıl başka bir işe daha girdi. ospedale della pietà adındaki bir kızlar yetimhanesinde keman öğretmeni oldu. buradaki görevi yetim ya da sakat kızlara keman çalmayı öğretmek ve onlara konserlerde seslendirmeleri için her ay iki konçerto yazmaktı. venedik'teki yetimhanede verilen bu konserler bir süre sonra bir gün konseri veren kızlarla tanışmak üzere katıldığı bir yemekten sonra, ayrılırken "bu çirkin kızların tümüne aşık" olduğunu yazar. bir süre sonra kent seçkinleri de kızlarını bu aynı yetimhane okuluna göndermeye başladılar. vivaldi daha sonraki yaşamının hemen hemen tümünü burada geçirdi. ne var ki operaya olan ilgisi onu sık sık venedik'ten uzaklaştırıyordu. 1710 yılında opera yazmaya başlayan vivaldi bundan sonra kendini özellikle opera yazmaya verdi. bilinen 49 operasından 22'si saklanıp bugüne kadar gelmiştir.
  
  opera, her ne kadar vivaldi için önemli olsa da, bugün vivaldi'nin önemi bestelediği keman eserlerinde yatar. çok usta bir çalgıcı olan vivaldi'nin keman çalışını izlemiş olan alman gezgin johann friedrich armand von uffenbach onun için "kimse bugüne kadar böyle çalmadı ve bundan sonra da çalamaz" diyordu. yolculukları yüzünden pieta'dan ayrılan vivaldi, bu zamanlarda bile yetimhane için konçerto yazmayı bırakmadı. yaklaşık 230'u keman için olmak üzere, 450 konçerto yazmıştır. vivaldi operalarını sahneletmek üzere gitmiş olduğu viyana'da 27 temmuz 1741 yılında öldü. bundan sonra bütünüyle unutulmuş görünen vivaldi'nin adı yüzyılımıza dek pek tanınmadı. ancak 1920'den sonra yapılan araştırmalar sonucunda vivaldi'nin yüzlerce eseri gün ışığına çıkmaya başladı. ve 1960'lara gelindiğinde vivaldi özellikle "dört mevsim"i ile dünyanın en büyük bestecilerinden biri olarak kabul edilmeye başlandı.^*
  
  edit: opera sayısının son hali 45, keman konçertoları da 240.^*