adam gibi

• zamanında (ne zaman bilmiyorum) 'adam' kelimesinin aslında insan demek olduğunu ve cinsiyet belirtmediğini ama zamanla kadınların toplumda yok sayılmasından ötürü adamın artık erkek kişiler için kullanılmaya başlandığını okumuştum. adam kelimesini de bu yüzden kafaya 'insan' olarak kodlamışım bir yerlerde ve 'adam gibi' dediğimde aklıma erkeklikle değil insanlıkla ilgili çağrışımlar geliyor. hani 'insan gibi', 'insan ol' falan deriz ya. ama sanırım artık bu kodu değiştirmenin vakti geldi, zira 'adam' kelimesi sadece erkekler için kullanılıyor. bu yüzden 'adamsın' veya 'adam gibi' deyişleri de hoş olmuyor.
• meseleye dair çerçeveyi bu benzetme ile çizmek belagati kuvvetlendirir mi bilmiyorum, fakat anladığım kadarıyla genel temayül bu benzetmenin 'cinsiyetçi' olduğu için kullanılmasını reddetmeyi 'biraz abartı bulmak' civarında seyrediyor. öylesine aklıma gelmedi tabii bu, bu sabah kalkıp bir anda 'adam gibi' lafının kullanılmamasını talep etmenin gerekliliği üzerine konuşmaya karar vermedim. 'adam gibi' benzetmesini kullanmayı reddeden bir erkek olarak sağdan soldan kulak kabartmak yoluyla duyduğum görüşlerin üstüne, dün sırrı süreyya önder'in canlı yayında yaptığı çıkışa verilen 'yani ne gerek var' tepkileri eklenince bir iki kelam edesim geldi.
  
  'adam gibi' lafının temelde bir erkeklik güzellemesi içerdiği, erkeğin kadına göre daha akil olduğunu ve daha çok 'doğruluk' ihtiva ettiğini dillendirdiği yeterince açık sanırım. bu tarz bir söylemin net bir cinsiyetçilik olduğunda da hemfikirizdir diye umut ediyorum. esas tartışma bundan sonra çıkıyor. bu kadar genel geçer kabul görmüş bir lafın söylenmesinde cinsiyetçi söylem üretmek gibi bir niyet olmadığı, dolayısıyla bu karşı çıkışın biraz fazla hassas ve gereksiz bir tepki olduğu söyleniyor. hatta en başta dediğim gibi, bu karşı çıkışı gerçekleştirenlerin feminist olduklarını varsayarsak genel temayülün bu yönde olduğunu da söyleyebiliriz.
  
  peki gerçekten böyle mi? yani genel kabul görmüş ve oluşturulan dilin yapısı nedeniyle cinsiyetçi gözüken bir söylem, aslında hiç de o niyetle söylenmediyse, yani tamamen alışkanlıktan ötürü kullanıldıysa, buna karşı çıkmak, kullanmayı reddetmek ve dilden çıkartılması gerektiğini söylemek abartı bir davranış mı? en son söyleyeceğimi baştan söyleyeyim, bence hiç de abartılı bir davranış değil.
  
  dilin cansız bir varlık olduğu ön kabulü ile yola çıkarsak, cinsiyetçi şekilde yapılandırılmasının toplum ile ilişkili olduğunu, yapılan her türlü cinsiyetçi gönderme, tasvir ve imanın meşruiyetini içinde bulunulan toplumsal halden aldığını ve buna karşılık olarak meşruiyetin kaynağı olan toplumsal hali normalleştirdiğini pekala iddia edebiliriz. böylesi bir durumda 'adam gibi' benzetmesinin sıradan ve anlamından uzaklaşmış bir halde kullanılması tam olarak o çift taraflı devamlılık sağlama ve normalleştirme halinin kurgulanış biçiminde uygundur. sıradanlaştırılmış ve neredeyse görünmez kılınmış bir cinsiyetçilik içeren ima ya da gönderme yapmak sizin niyetinizin cinsiyetçilik yapmak olduğunu kesin olarak göstermez, fakat siz farkında olmasanız da ya da size pek o kadar da mühim ve öncelikli bir konu gibi gelmese de, o farkında olmadan ve sıradanlaştırılmış bir hal ile yapılan cinsiyetçi gönderme yine söz konusu toplumsal halin sürekliliğine katkı sağlayacaktır. tam tersini düşünecek olursak; 'adam gibi' lafını kullanmamanız ve onun dilden çıkarılması gerektiğini söylemeniz, bayan yerine kadın demeniz, dilin cinsiyetçilikten arındırılmasını talep etmeniz ve bu yönde mücadele etmeniz, bu sıradanlaştırılmış cinsiyetçi imayı gördüğünüz yerde karşı çıkmanız, temelde cinsiyetçiliği bitirecek mahiyette hareketler değil. ama yararsız da değil. dün sırrı süreyya önder'in yaptığı karşı çıkış, cinsiyetçi dilin kullanılmasını normalleştiren hali 'nah şu kadar' etkilediyse
  o cinsiyetçi dili doğuran hali de 'nah şu kadar etkilemiş' demektir. işte o yüzden abartı ve gereksiz hassasiyet göstergesi değildir.
  
  özet geçiyorum; bence hiç kullanmayın bu benzetmeyi. başka şekilde de benzetebilirsiniz herhalde. o kadar kafanız çalışıyordur diye tahmin ediyorum.
• bu nicke sahip bir arkada$ım vardı. uzun süre olmasa da birkaç ay kullanmı$tı internet alemlerinde.^* ayrıca sözleri a$ağıdaki gibi olan $iirdir:
  [ bugüne kadar yazılmamı$ olması da tuhaf. herhalde ibrahim sadri baldır bacak göstermediği için.. (bkz: maskeli aylin) ]
  
  ben seni hiç sevmedim ki
  durgun akşamlarda söylediğimiz şarkıları sevdim
  bir çiçeğe gülmeni, bir güle benzemeni sevdim
  birde yıldızları sevdim
  eylül akşamlarında gelip,
  gözlerinde tutulan.
  ben seni hiç sevmedim ki
  beni yola koyduğunda ayrılmayı sevdim
  kurşunları sevdim beni vurduğunda
  ağlamayı sevdim unuttuğunda
  yalnız olduğumu anladığımda
  ayakta kalmamı sevdim
  yıkılmamı sevdim seni hatırladığımda
  ekmeği sever gibi sevdim sensizliği
  su gibi özledim temmuz güneşinde sesini
  ikindide yağmur gibi
  geceleyin yağan yağmur gibi sevdim seni sevdiğimi
  ben seni hiç sevmedim ki
  kuşlara şarkılar öğretmeni sevdim
  menekşeyle konuşmanı
  nisan'a hatırlatmanı
  baharın bir adının da yalnızlık olmadığını
  düştüğün zaman kanayan yaralarını
  ve tuhaflığını üşüdüğün zaman
  sakız satan çocukları
  yeni çıkan şarkıları
  her kaybettiğinde kazanan yanlarını sevdim
  denize düşmüş gül gibi düştüm ateşe
  ben yangını sevdim yandığım zaman böyle işte
  ben seni hiç sevmedim ki
  bir gece bir ceylan indi dağdan kalbine
  bir gece bir şiir gibi kibrit alevinde
  alemin ortasında, kimsesizliğin sesinde
  buğusunda sabahın, acımasızlığında ahın
  ağlayan yüzünde isa'nın
  ferahlatan gücüyle duanın
  korkutan yanıyla nar'ın
  incenin, zeytinin ve kalbin üstüne
  gülün üstüne
  tutunduğum umudun üstüne
  korkunun üstüne
  hep senin üstüne, hep senin üstüne
  ben seni hiç sevmedim ki
  gittiğin zaman gitmeni sevdim
  evreni sevdim geldiğin zaman
  kalmanı sevdim
  korkuyordum sana alışmaktan
  yine de sevdim gülümsemeyi
  mendilimi sallarken, seni götüren trenin arkasından
  kırlara ilk kar düştüğü zaman
  ölümünün ne güzel olduğunu sevdim
  seni içimde öldürdüğüm zaman
  ben seni hiç sevmedim ki
  durgun akşamlarda söylenen şarkı neyse
  bir çiçeğe gülmeni, bir güle benzemeni sevdim
  birde yıldızları sevdim
  eylül akşamlarında gelip,
  gözlerinde tutulan.
  düştüğün zaman kanayan yaralarını
  ve tuhaflığını üşüdüğün zaman
  sakız satan çocukları
  yeni çıkan şarkıları
  her kaybettiğinde kazanan yanlarını sevdim
  denize düşmüş gül gibi düştüm ateşe
  ben yangını sevdim yandığım zaman böyle işte
  ben sevdim mi adam gibi severim
• serdar ortaç'ın, adam gibi bir kaç şarkısından bir tanesi.
• adalarda bir kafe.
  (bkz: eskişehir)
• http://www.bikarikatur.com/…ikaturu-yigit-ozgur.jpg
• bence seksist bir ifade.
• ibrahim erkal'ın gönlünüze talibim albümünden bir parça. özellikle koronun ^* girdiği yerler müthişli.
  
  ibrahim erkal
  dert bende bölük bölük gam tabur bende
  yar dinsiz yar yar imansız çektiriyor bak amansız
  işte böyle zamansız ah ustam ah
  bildiğin gibi değil çal gönlümün pasını sil
  
  koro
  al o yandan al bu yandan
  vallah usandım bu candan
  gir hicazdan çık hüzzamdan
  adam gibi birşeyler çal
  
  ibrahim erkal
  anladığım dilden olsun
  içinde hasret bulunsun
  şöyle bizim elden olsun
  adam gibi birşeyler çal
  
  hicaz olsun hüzzam olsun rast olsun
  öyle çal ki deli gönlüm mest olsun
  yok insanlık yok merhamet yaktı bizi zalim gurbet
  gel de bu işe sen sabret ah ustam ah
  anlatılır gibi değil çal gönlümün pasını sil
  
  koro
  al o yandan al bu yandan
  vallah usandım bu candan
  gir hicazdan çık hüzzamdan
  adam gibi birşeyler çal
  
  ibrahim erkal
  anladığım dilden olsun
  içinde hasret bulunsun
  şöyle bizim elden olsun
  adam gibi birşeyler çal
• serdar ortaç ın slowları bi başka oluyor..
  akustik halini çok beğendim..
• "adam gibi" yapsınlar denince bir iş için, o işe tecavüz etmek, darp etmek, hakaret etmek gibi eylemler canlanıyor gözümde.
  
  ne kadar pis adam varsa "adam gibi adam" jargonuyla takıldığından olsa gerek. adam gibi değil insan gibi yapın işinizi.