z planı

• (bkz: yok boyle bisi)
  uygulanabilitesi en du$uk olan plan.
  abd irak savas inda basinin uydurdugu buyuk yalanlardan^*
• 1939 yılında almanya'nın yürürlüğe koyduğu, donanma inşa planıdır. aslında ilk başta x planı olarak taslağı oluşturulan bu planın ismi, sonrasında yapılan revizyonlarla beraber y planı, daha sonrasında tekrar yapılan revizyonlardan sonra z planı olmuş ve bu isimle hitler'e sunularak kabul edilmiştir. kriegsmarine için çeşitli sınıflarda yapılacak 200 küsür geminin, 1948 yılına kadar tamamlanmasını öngören bu plan kapsamında;
  
  - 4 adet uçak gemisi (ikisi graf zeppelin sınıfı, ikisi yeni sınıf)
  - 10 adet savaş gemisi (iki scharnhorst sınıfı, iki bismarck sınıf, altı h-sınıfı)
  - 3 savaş kruvazörü (o-sınıfı)
  - 15 panzerschiff (panzergemi-ağır kruvazör klasmanına yakın bir gemi) (3 adet d-sınıfı, 12 adet p-sınıfı)
  - 5 ağır kruvazör (admiral hipper sınıfı)
  - 13 hafif kruvazör (m-sınıfı ve çeşitli sınıflarda)
  - 22 keşif kruvazörü (spähkreuzer sınıfları)
  - 68 destroyer (çeşitli sınıflarda)
  - 90 torpidobot (çeşitli sınıflarda)
  
  gücünde bir alman donanması tasarlanmıştır. tabi dünya savaşının almanların hiç beklemediği ve ummadığı bir şekilde 1939 yılında çıkması (hitler ingiltere ve fransa'nın rhineland bölgesinin silahlandırılması, avusturya'nın ilhak edilmesi, çekoslovakya'nın işgali gibi gelişmelerde takındıkları barışçı tutumdan cesaret alarak polonya'nın işgali için de ses çıkarmayacaklarını, ya da en azından yatışacaklarını umuyordu.) sebebiyle aksamalar yaşayan plan, alman su üstü donanmasının savaş boyunca hiç de beklenen performansı verememesi sebebiyle tamamen iptal edilmiştir. sonrasında erich raeder'in görevden alınması ve karl dönitz'in kriegsmarine'in başına getirilmesi ile birlikte ağırlık denizaltı üretimine verilmiştir.
  
  plan z, önceliği denizaltılardan ziyade su üstü gemilerine vermesi, bu nedenle denizaltı üretimini geciktirmesine rağmen plan dahilinde adamakıllı bir donanma da üretilememesi sebebiyle tarihçiler tarafından tartışılan ve genelde olumsuz yönde eleştirilen bir atılımdır.
  
  oysa, bu planın almanya'nın daha önceki donanma atılımı ile birlikte düşünülmesi gerekmektedir. amiral alfred von tirpitz'in girişimleri sayesinde almanya, 1890'lı yılların sonlarında bir donanma inşa planı oluşturmuş, ve 1917 yılına kadar yüzlerce gemiden oluşan bir donanma kurma atılımı başlatmıştır. çünkü, almanya dünya gücü olmanın yolunun sağlam donanmadan geçtiğini anlamıştır. alfred thayer mahan ve deniz hakimiyeti teorisi gibi kişi ve teorilerin önem kazandığı bir zamanda bu atılım, ingiltere'de alarm zilleri çalınmasına sebep vermiş, büyük bir silahlanma yarışı başlamıştır. aynı ikinci dünya savaşı gibi, birinci dünya savaşı da bu donanma kurma çabası sırasında patlak vermiştir ve alman donanması yine bu savaşta da daha tam hazır değildir.
  
  ikinci dünya savaşını erken başlaması, daha plan z'nin uygulamaya geçecek zaman bulamaması, weserübung harekatı esnasında önemli alman gemilerinin hasar görmesi, kriegsmarine komutanlarının stratejik görüşlerinin (cebelitarık ve malta gibi konularda) dikkate alınmaması, göring'in hava kuvvetleri ile deniz kuvvetleri arasında koordineli çalışma konusunda sıkıntı çıkarması, var olan bir avuç alman gemisinin de çeşitli operasyonlarda başarısız olması, tamamlanamayan gemiler yüzünden denizaltı üretiminin yavaşlaması gibi bütün sebepler üst üste toplandığında z planı başarısız görünmekte ve erich raeder bayağı bir eleştiriye maruz kalmakta. oysa bence şanssızlıklara kurban gitmiş bir plan, kesinlikle aptalca değil.
  
  dikkat çekici olan, iki dünya savaşının da almanya'nın yeni donanma kurma çabalarına başladığında çıkmasıdır.
• zombi istilasına karşı yapılacaklara ilişkin plandır.
  
  (bkz: world war z)
• asıl adı "plan z" olan bir kriegsmarine hikayesi, "z plan" diye de geçer...
  
  (bkz: plan z/@sanbo)
• sansar salvo şarkısı.