yaradan
-
allah,
herseyi yaratana ozel olarak yaratan degil de yaradan seklinde kullanilir. garip bir davranis. -
yaranin ayrilma cekim eki almis (-den) hali.
"yaradan gelen kan kizin kusmasina sebep oldu." -
israrla yaratan olarak telaffuz edilmesi gereken kelime. bu haliylen insana yaradana gurban* sarkisini soyletiyor.
-
(bkz: yaradana gurban)
-
-
bazı kimselerin, ısrarla allah kelimesi yerine kullandıkları kelime.
böyle, sıklıkla yaradan kelimesini kullanan bir hanım abla vardı, trt4'te. bu hanım abla ile okan şenozan ''dinimizi tanıyalım'' ekseninde bir program yaparlardı.
bu programda,
bir, okan'ın bön ve "bi bitse de gitsek, ne işim var benim bu kadınla burada" diyen bakışları eşliğinde, eline tutuşturulmuş soru metnini, işitme engelliler haber bültenindeki bir diğer hanım ablanınkine benzer bir tarzda ezberden tekrar etmesi;
iki, bu hanım ablanın sevecen insan imajı vermeye kasan güleç yüzü;
üç, aynı ablanın allah kelimesini kullanmaktan ısrarla kaçınıp yaradan kelimesini kullanması eksik olmazdı.
(bkz: allah'a tanrı demek)
not: hanım abla galiba ankara ilahiyat'ta prof veya doçentti. -
(bkz: creator)
-
yanlış bir kullanım değildir. yaratmak fiili eskiden çekim aldığında sonundaki t sesi d'ye dönüşüyormuş olmalı. bunu, bu şekilde kalıplaşmış kullanımlarından anlıyoruz: yaradılış (mizaç anlamında), yaradan (tanrı anlamında), yaradılan (yaradanı hoş gör...) gibi.
(bkz: sert sessizlerin yumuşaması)
bugünün türkçesinde -etmek, gitmek haricinde- bu yumuşamaya rastlanmıyor (standartlaşma eğilimi). bu durumda yarat- kökünden yeni türetilmiş kelimelerde bu yumuşama kullanılmıyor: yaratılış (evrim karşıtı görüş), yaratan ("üreten, yaratan insanlar"), yaratılan gibi.
benzer durum için, dedirten grubunda şu örneği verdim: ingilizce "mouse" (fare) kelimesinin standart (eski ve kalıplaşmış) çoğulu "mice" iken, bu kelime yeni anlam kazandığında (bilgisayar faresi) çoğulu ingilizce'nin normal çoğul ekiyle "mouses" olabiliyor. -
"yaradan/yaradılış biçimleri 17.-18. yy'daki d > t ses değişimi öncesinden kalan arkaik biçimler olup özellikle dini bağlamda kullanılırlar."
(nişanyan, http://www.nisanyansozluk.com/…earch.asp?w=yaratmak) -
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap