yalancı paradoksu

• yalanci birisine, sen yalanci misin? sorusu sorulduğunda ortaya çıkan enteresan durum.
  (bkz: paradoks)
• "benim bütün söylediklerin yalandır" şeklindedir ancak tam anlamıyla paradox değildir, çünkü eğer bütün söylenilenler yalansa, bu da yalandır bu durumda bütün söylenilenler yalan değildir; ancak bütün söylenilenler doğrudur sonucunu çıkartabilseydik bu bir paradoks olur du bu durumda buna en fazla kafa karıştırıcı cümle diyebiliriz (bkz: tavuk mu yumurtadan çıkar yumurta mı tavuktan)
• "$imdi yalan söylüyorum."
  bu önermenin doğru olduğunu varsayalım. oyleyse yalan söylüyorum. ancak önermenin doğru olduğunu varsaymıştık öyleyse çelişkiye düştük.
  bu önermenin yalan olduğunu varsayalım. o zaman bu cümle doğru olmalıdır. yine bir çelişki.
• megaralı paradoksu ya da eubulides paradoksu olarak da bilinen ünlü paradoks. "yalan söylüyorum" diyen kişinin sözünün, kişinin söylediği şeyin yanlış olması durumunda doğru, buna karşın söylediği şeyin doğru olması durumunda ise yanlış olmasıyla belirlenen paradoks...
• divan şiirindeki bir örneği fuzuli tarafından kaleme alınmış paradokstur:
  
  ger derse fuzuli ki güzellerde vefa var
  aldanma ki şair sözü elbette yalandır
• giritli paradoksu olarak da bilinir. knossoslu epimenides'in "giritliler her zaman yalancıdır" sözü ile oluşan bir sözde paradokstur. çünkü epimenides de giritlidir. eğer yalan söylüyorsa giritlilerden birisi en az bir kere doğru söylemiş demektir* falan filan. çözümü olmayan şeylere meraklı olan insanoğlu bu lafı da çok incelemiştir.
  
  bence felsefenin veya bilimin hiç bir işine yaramayacak bir sözdür. sözsel paradoks hiç bir zaman olumlu ya da olumsuz bir etki yapamaz, anca; "ehue, süper söylemiş lam!" tarzında stickerlara yapıştırılıp duvara asılır. ha bir de çok çok "işte çözümsüzlük böyle bir şeydir çocuklar" menşeili bir ortaokul dersine sahne olur.
  
  aşağı cıncıklı köyü yardımlaşma derneği'nin eşantiyon kalemi ile duygusal şiirler yazan adam^* bile senden büyük iş yapmıştır ey giritli. (gaza geldim, adamın hayatı boyunca söylediği tek laf buymuş gibi algılıyorum kızgınlığın at gözlükleriyle).
• "bu önerme yanlıştır" biçimindeki önermeye, doğruluk değeri atfetmeye çalışıldığında karşılaşılan açmaz. her tür doğruluk kuramı bunu çözmekle mükellef olduğundan bilgi kuramı, çok zahmetli bir alandır. eğlencelik anlatımları da vardır: askerde bir berbere "kendini traş edemeyen herkesi traş edeceksin, kendini traş edebilenleri traş etmeyeceksin" emri verilir. bu zavallı berber traş olsun mu?
  
  çözüm arayışları sırasında, tutarlılığı kısmen askıya almak bile önerilmiştir (bkz: paraconsistent logic). bir başka çözüm girişimi tümcelerin kendileri hakkında konuşmasını yasaklamaktır. bu ilk bakışta çok ümitsiz görünen bir girişimdir, çünkü açmazı bu yasağa uyarak yeniden üretmek olanaklıdır:
  
  aşağıdaki önerme doğrudur.
  yukarıdaki önerme yanlıştır.
  
  her iki önerme de kendi hakkında konuşmamaktadır ama açmazdan kurtulunamamıştır. bertrand russell, bu çalışmayan fikri geliştirerek, önermeler arası bir hiyerarşi kurma yöntemiyle^*, açmazın tüm türlerinden kurtulmayı denemiştir. hatta bu yöntem sayesinde wittgenstein'ın tractatus'undaki konuşma yasağından da kurtulunabileceğini iddia etmiştir (bkz: russell'in tractatus'a yazdığı giriş). wittgenstein, tezinin böyle kolayca çürütülmesine uyuz olmuş, russell'ı tractatus'u anlamamakla suçlamıştır (bkz: #18708413).
  
  bu meseleyle ilgili olarak ayrıca (bkz: john searle) (bkz: john langshaw austin) (bkz: frank ramsey) (bkz: alfred tarski)
  
  kısaca söylersek bu açmaz, eğlencelik bir bulmaca değil, analitik gelenek içindeki önemli düşünürlerin hemen hepsinin uğraştığı, çok önemli bir bilgi kuramı sorunudur.
• pinokyo paradoksu'na benzer.
• giritli epimenides: bütün giritliler yalan söyler.
  izmirli laik teyze: sahi mi söylüyorsun evladım?
  
  yalancı paradoksu hakkında daha detaylı bilgi için bkz.: http://en.wikipedia.org/wiki/liar_paradox
  
  tema:
  (bkz: mantık hataları/@derinsular)
• mantik veya felsefede bu cumle yanlistir ifadesi.
  
  ayrica epimenides'in butun giritliler yalancidir sozu yalanci paradoksunun bir ornegi olarak onerilmistir. fakat mantik olarak denk degildir.
  
  diger dusunce deneyleri icin
  (bkz: #92649934)