viktimoloji

• (bkz: kriminoloji)
• kriminolojinin bir dalı olarak ortaya cikmis olmakla birlikte ondan yavas yavas ayrilmaktadir.
  
  inceleme alanına ornek vermek gerekirse, hangi yas grubu-cinsiyet-irk... gruplarinin hangi suc tiplerine maruz kaldiklari sorusu viktimolojinin alanina girer.
• mağdur bilimi demektir.
  
  ---alıntı---
  esasen ‘mağduriyet’ kavramının çalışılmasıdır ve bu mağdurlar, failler ve ceza adalet sistemi arasındaki ilişki ile mağdurlar ve diğer sosyal gruplar, medya, sosyal hareketler ve iş hayatı arasındaki ilişkileri ele alır ve sadece suç mağduriyetini değil diğer insan hakları ihlalleri neticesinde ortay çıkan mağduriyetleri de çalışır. (karmen)
  ---alıntı---
• adli tıp'ta öğretilen bir derstir. basit örnek verelim: diyelimki sokağınızda 100 araba var ama sizinki soyuluyor. neden? çünkü arabanızın içinde açıkta cep telefonunuzu unutmuşsunuzdur. yani kurban olmayı seçen sizsinizdir aslında, seçmeyin kardeşim, tahrik ediyorsunuz insanları.
• kavramı ilk kullanan abd'li psikiyatrist frederick wertham, kavramın gelişimine yön veren çalışmalara, araştırmalara imza atan ise von hentig olmuştur.
• (bkz: mağdur bilimi)
  (bkz: vittimologia)
  mağduru ele alan kriminoloji dalı.
• mağdurun korunması olarak da adlandırılan bilim dalı.
• viktimoloji (mağdur) kavramı:
  
  viktimoloji kavramı, latince “victimia” (mağdur) kelimesinden çıkartılır. şüphesiz mağdur kavramı doktrinde farklı tanımlanır: eğer saldırının konusu bir insansa, fail-mağdur ilişkisi özellikle göze çarpar mağdur, aktif veya pasif daima bir role sahiptir. kriminoloji, failin görünüş şekilleri gibi, aynı ölçüde mağdurun görünüş şekilleri ile de ilgilenir[2].
  
  mağdur, mutlaka bir insan olmak zorunda değildir; insan grupları (azınlıklar, milletler, tüm olarak halk) mağdur olabilirler[3].
  
  hans von hentig’in 1941’de “fail ve mağdur arasındaki iç ilişki üzerine gözlemler” konulu ilk kriminolojik makalesinde; “suç mağduru pasif ve obje değildir, bilakis o suçun işlenmesi usulünde aktif bir süje olacaktır” demektedir. o suçun işlenmesine ve meydana gelmesine birlikte etki eder; ceza muhakemesi hukuku, sadece failin insan haklarıyla değil, bilakis esaslı olarak ve tam ciddiyetle suç mağduru ile de ilgilidir[4].
  
  paasch’a göre, mağdur, hukuk düzenince korunan, hakkı ihlal edilen tabi veya hukuki kişidir; schneider’e göre mağdur, bir suçla tehlikeye sokulan, zarar verilen veya tahrip edilen bir kişi, organizasyon, topluluk, devlet veya uluslararası düzen olabilir. öldürülenin veya kişinin aile mensubu da suç mağduru olabilir; onlar suçtan korunmada veya suçlulukla mücadelede polisin yardımcı kişisi olarak zarar görmüş olabilirler. kimin bir suçun somut ve gerçek mağduru olarak kabul edileceği, toplumsal ve bireysel olarak suçun oluşumu ve suçun önlenmesi usulünde önemlidir. buna sadece fail değil, bilakis mağdurun isimlendirilmesi de karar verdirir[5].
  
  buna karşı kaiser, bir özel mağdur kavramının ortaya çıkarılmasını bilimsel olarak az verimli kabul eder; ve hatta örneğin ekonomik ve işletme suçluluğunun, aynı şekilde mağaza hırsızlığının buharlaşan mağdur özelliği vasıtasıyla belirtilmiş olacağı ve bu yüzden bir tanımının zor verilebileceğini belirtir[6]. buna karşılık schneider, doğru olarak, herhangi bir şekilde tanımlanmış mağdur kavramı olmaksızın, viktimilojinin çalışma iktidarına sahip olamayacağı itirazında bulunur[7].
  
  mağdur araştırmasının uygulaması ve gelişimi, aynı şekilde yeni sonuçları, bağlantısının genişliği ve yoğunluğu, tüm kriminoloji bilimi, suç politikası ve ceza hukuku bakımından çoğu kez kesindir[8].
  
  2. viktimolojinin amacı:
  
  viktimolojinin amacı, mağduru psikolojik, sosyal ve hukuki arasındaki ilişkiler kapsamında incelemek ve mağdurluğun önlenmesi için gerekli şartları belirlemektir. mağdurların öneminin kavranması yenidir. kriminoloji, suçun nedenlerini araştırırken, suçlular üzerinde durmuş, onların kişilik yapısı araştırılmış ve suçlular gruplandırılmıştır. günümüz kriminolojisi, mağdurlar üzerinde inceleme yaparken, diğer yandan, suç ve suçluya ilişkin bilgilere ulaşmayı da amaçlamaktadır[9].
  
  viktimolojinin amacı bakımından, mağdurun makul sayılabilecek ölçüde sosyal kontrol sürecinde, yani ceza adalet mekanizmasında yer alması ve bu şekilde ikinci defa mağduriyetinin önlenmesi de önem taşımaktadır. bu bakımdan yargılama sürecinin de makul bir sürede sonuçlandırılması gereklidir[10].
  
  3. viktimolojinin görevleri:
  
  viktimolojinin görevleri çok çeşitli olup, öncelikle, suçun meydana gelmesinde, fail ve mağdur arasındaki ilişkiyi araştırır. o, kendini mağdurlaşma ve mağdur olma usulüne adamıştır. suçun açıklanmasında fail-mağdur ilişkisinin önemi kriminalistikte yıllardır bilinir. viktimoloji, suçun önlenmesinde, suç teknikleri üzerine potansiyel mağdurun bilgilendirilmesi, mağdur eğiliminin ortadan kaldırılması veya azaltılması, mağdur yapılarının azaltılması, mağdur zamanları ve yerlerinin analizi ve mağdur yoğunluğunun ortaya konulması ile de ilgilidir[11].
  
  viktimolojik araştırmalar mağdur çerçevesinde şu şekilde yürütülmelidir:
  
  1) çeşitli mağdur düzenlemeleri,
  
  2) suçun meydana gelmesinde mağdurun rolü,
  
  3) nötrleştirme teknikleri, failin kendini hukuka uygun hale getirirken kullandığı, mağduru kapsayacak teknikler,
  
  4) mağdurun ihbar davranışı,
  
  5) mağdur korkusu ve mağdur olma arasındaki ilişkiler,
  
  6) cezanın hesaplanmasında mağdur davranışının dikkate alınması,
  
  7) mağdur olma riskinin azaltılması imkânları,
  
  8) mağdurlaşmanın sonuç ve etkileri: suçluluk korkusu ve kendiliğinden adaleti gerçekleştirme ihtiyaçlarının ifadesi olarak ceza ihtiyaçları,
  
  9) mağdura yardım ve tedavi programları
• kriminoloji suç sebeplerini ve suçluları incelerken viktimoloji suç mağduru ile ilgilenir.
  
  mağdurların tipleri, bu tipler ile suç nedenleri arasındaki ilişki, suçu önlemek, suçun mağdur üzerindeki etkileri, mağdurun suçtaki etkisi gibi şeyler viktimolojinin (kurban bilimi) konusudur.
  
  viktimolojiye göre mağdur tipleri temel olarak şöyledir:
  
  -tamamen kusursuz mağdurlar (çocuklar)
  - suç işleyen kişiden daha az veya eşit kusurlu mağdurlar
  - suç işleyen kişiden daha fazla kusurlu mağdurlar (suç
  işlemek için karşısındakini tahrik eden kişiler)
  - genellikle ve sadece kendisi kusurlu mağdurlar (saldırgan
  davranan kişiler)
  - sahte mağdurlar (kendisinin suç mağduru olduğu düşüncesi içine giren kişiler, paranoid kişilik bozukluğu olan kişiler, kızdığı birini zor duruma düşürmek için iftira atanlar)
  
  akşam evine giderken tecavüze uğrayan bir kız için o saatte orada ne işi varmış diyen ilkel düşünce yapısındakilere medeniyet öğretemeyeceğimize göre mağduriyet riski olanları uyarmak ve gerekli tedbirleri almasını sağlamak da viktimolojinin konusuna girer.
  
  kişinin mağdur olmasında; mekan, çevre, suç korkusu, kişisel faktörler (fiziksel, psikolojik ve sosyal özellikler), kişinin yaşam stili, güvenlik tedbirlerini ihmale yönelik davranışlar mağduriyeti artıran faktörler arasında yer almaktadır.
  
  ek olarak yapılan araştırmalarda;
  - erkeklerin suç mağduru olma risklerinin kadınlara oranla
  daha fazla olduğu,
  - genç kişilerin cinayet kurbanı olma olasılığının fazla olduğu,
  - 19 yaş altı ve 60 yaş üstü olan kişilerin bu yaş aralığındaki kişilere oranla
  suç mağduru olma risklerinin daha fazla olduğu,
  - düşük ekonomik statüde olan kişilerin suç mağduru olma
  risklerinin fazla olduğu,
  - bazı meslek gruplarının (para taşıyanlar, fahişeler, doktorlar,
  öğretmenler) suç mağduru olma risklerinin fazla olduğu,
  - yüksek eğitim seviyesine sahip kişilerin suç mağduru olma
  risklerinin daha az olduğu,
  - boşanmış ve dul kişilerin suç mağduru olma risklerinin daha
  fazla olduğu,
  - sıklıkla ikamet veya konut değiştiren kişilerin suç mağduru
  olma risklerinin daha fazla olduğu,
  - alkol veya madde kullanımı olan kişilerin suç mağduru olma risklerinin fazla olduğuna yönelik bulgular mevcuttur.
  
  kısaca kriminoloji aslanı incelerken viktimoloji ceylanı inceler.
• suç mağdurlarının deneyimlerini, tepkilerini ve iyileşme süreçlerini multidisipliner bir yaklaşımla inceleyen bir alandır. bu disiplin, sosyoloji, psikoloji, hukuk, kriminoloji ve diğer ilgili alanlardan bilgi ve yöntemlerle desteklenir. viktimologlar, suç mağdurlarının yaşadığı travmatik olayların etkilerini anlamak ve mağdurlara yardım etmek için çeşitli araştırma yöntemlerini kullanırlar.
  
  örnek vermek gerekirse: bir viktimolog, bir cinayetin kurbanının ailesiyle çalışarak, suç sonrası stres bozukluğu yaşama olasılıklarını araştırabilir ve aileye psikolojik destek sağlamak için uygun stratejiler geliştirebilir. aynı zamanda, bir trafik kazası mağduruyla çalışarak, fiziksel ve duygusal iyileşme süreçlerini inceleyebilir ve toplumda trafik güvenliğini artırmaya yönelik politika önerileri sunabilir. ^*
  
  bu bilim alanı, suçun mağdurlar üzerindeki etkilerini anlamak için çeşitli yöntemler kullanır. bunlardan bazıları; anketler, mülakatlar, odak grupları, psikolojik testler ve istatistiksel analizler bulunur. viktimologlar, bu araştırmaların sonuçlarını analiz ederek, suç mağdurlarına yönelik destek hizmetlerinin etkinliğini değerlendirir ve iyileştirilmesine yönelik önerilerde bulunurlar.
  
  final: viktimoloji, suç mağdurlarının yaşadığı travmayı anlamak, suçla başa çıkma stratejilerini geliştirmek ve mağdurlara yardım etmek için önemli bir araştırma alanıdır. bu alanda yapılan akademik çalışmalar, toplumda daha iyi bir suç mağduru destek sistemine katkıda bulunabilir. malesef ülkemizde mevcut yozlaşma neticesinde, bilim insanlarının ne dediğinin pekte bir önemi yoktur..